شدت اکولوژیکی به‌زیستن، رویکردی نوین در سنجش توسعه پایدار در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری، گروه اقتصاد ، دانشکده علوم اداری واقتصادی ، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد، گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد، گروه آمار، دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه فردوسی مشهد

10.30465/ce.2022.42480.1819

چکیده

پایداری اصولا چالشی مبادله‌ای است که نشان می‌دهد انسان به خاطر بهبود کیفیت به‌زیستن بر محیط زیست فشار تحمیل می‌کند. ازمیان شاخص‌های معرفی شده برخی هم‌چون شاخص ردپای اکولوژیکی، پایداری محیط‌زیست، عملکرد محیط‌زیست و توسعه انسانی، از توجه بیشتری برخوردار بوده‌اند. با این وجود، کماکان فقدان شاخصی جامع که معیارهای اقتصادی و زیست‌محیطی، هر دو را برای سنجش پایداری در نظر بگیرد، به چشم می‌خورد. به این خلا در «شاخص شدت اکولوژیکی به‌زیستن»( EIWB) توجه شده‌است. دایتز، روزا و یورک در سال ۲۰۱۲ برای اولین بار این شاخص را معرفی و آن را به عنوان سرانه‌ی فشاری که به ازای هر واحد به‌زیستن انسان به محیط زیست تحمیل می‌شود، برای سنجش توسعه پایدار، تعریف می‌کنند. این شاخص همزمان به فشار وارد بر محیط زیست و تغییر در کیفیت زندگی انسان توجه می‌کند. برای اولین بار در ایران، مطالعه حاضر مقدار این شاخص را برای سال‌های 1996 تا 2017 برای ایران محاسبه و برای سال‌های 2018تا 2022 با استفاده از مدلهای ARMA و نرم‌افزار R پیش‌بینی می‌کند.نتایج نشان می‌دهند که علی‌رغم افزایش ردپای اکولوژیکی در طی حدود سه دهه گذشته، مقدار شاخص EIWB تقریبا نصف شده است، که حاکی از بهبود وضعیت امید به زندگی در طی این دوره بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ecological Intensity of Well-being, A New Approach to measuring Sustainable Development in Iran

نویسندگان [English]

  • zahra Rouhani Neghab 1
  • Taghi Ebrahimi Salari 2
  • Narges Salehnia 2
  • Mehdi Jabbari Nooghabi 3
1 PhD. Student, Energy Economics, Ferdowsi University of Mashhad
2 Associate Professor, Department of Economics, Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate Professor, Department of Statistics, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Sustainability is basically an exchange challenge that shows environment is under pressure to improve the human’s quality of well-being. Some of the introduced indicators, such as ecological footprint, environmental sustainability, environmental performance and human development, have received more attention. However, the lack of a comprehensive index that considers both economic and environmental criteria to measure sustainability can be seen. This subject seems to have been considered in the ecological intensity of well-being. Dietz. Rosa and York first introduced the index in 2012, defining it as the per capita pressure imposed on the environment for each unit of human well-being to measure sustainable development. For the first time in Iran, this study calculates the value of this index for the years 1996 to 2017 for Iran and predicts it for the years 2018 to 2022 using ARMA models and R software. The results show that despite the increase in the ecological footprint over the past three decades, the value of the EIWB has been almost halved, which indicates the improvement of life expectancy during this period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecological Intensity of Well-being
  • Sustainability
  • Ecological Footprint
  • Iran
  • Well-being JEL Classification: O1
  • O2
  • Q4
  • Q5

مراجع

ارﺟﻤﻨﺪ ﻧﯿﺎ، (۱۳۸۰)، . "ﺟﺎی ﭘﺎی ﺑﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ،رﻫﯿﺎﻓﺘﯽ ﻧﻮ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ "، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی.ﺷﻤﺎره 6 .ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن۱۳۸۰.
بانویی، علی اصغر و همکاران، 1392، "سنجش ردپای بوم شناختی زمین در بخشهای مختلف اقتصادی ایران با استفاده از رویکرد جدول داده- ستانده"، فصلنامه سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا (س).
پرمن، راجر، یوما و جیمز مک گیل ری(۱۳۹۴)، "اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی"، ترجمه ی حمیدرضا ارباب، نشر نی.
پوراصغر سنگاچین، فرزام، صالحی، اسماعیل و محمدرضا مثنوی (۱۳۸۹)، "مقایسه تطبیقی-تحلیلی روش‌های سنجش توسعه پایدار"، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال۱، شماره۱، صص۶۷-۸۲.
جمعه پور، محمد، حاتمی نژاد، حسن، شهانواز، س. (1392)." بررسی وضعیت توسعه ی پایدار شهرستان رشت با استفاده از روش جای پای اکولوژی." نشریه پژوهشهای انسانی. 9. صفحات 239-535.
حسین زاده دلیر، کریم، ساسان پور، فرزانه، 1315، "روش جاپای اکولوژیکی در پایداری کلان شهرها با نگرشی بر کلان شهر تهران"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 3.
خسروبیگی، رضا، شایان، حمید، سجادی قیداری، حمداالله و صادقلو، طاهره.۱۳۹۰. "سنجش و ارزیابی پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند متغیره فازی-تاپسیس"، فصلنامه پژوهشهای روستایی، سال دوم، شماره اول، صص ۱۸۵-۱۵۱.
دایاموند، جرد (۱۳۹۶)، " فروپاشی، چگونه جوامع راه فنا یا بقا را برمی‌گزینند" ، ترجمه فریدون مجلسی، انتشارات نشرنو.
ساسان پور، فرزانه (۱۳۹۱)، "بررسی پایداری کلان شهر تهران با روش جای پای بوم شناختی "،پایان نامه دکتری به راهنمایی دکتر کریم حسین زاده دلیر، دانشگاه تبریز.
ستوده، احد.، پوراصغر سنگاچین، فرزام، 1319، بررسی گزارشهای شاخص پایداری.
ﺳﺮاﯾﯽ،محمد، زارﻋﯽ، ﻓﺮﺷﺎد (1385)، "ﺟﺎی ﭘﺎی ﺑﻮم ﺷﻨﺎﺧﺖ،EF به عنوان شاخص سنجش پایداری اجتماعات"، .ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﻨﺎﺳﯽ.ﺳﺎل ﺳﯽ و ﭘﻨﺠﻢ.ﺷﻤﺎره 05.ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 88.ﺻﺺ، 73-16.
صفرعلی‌زاده، اسماعیل، حسین‌زاده رباب و مجید اکبری (۱۳۹۶)، "تحلیل کارایی نسبی کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص‌های توسعه پایدار"، فصلنامه برنامه‌ریزیمنطقه‌ای، سال۸،شماره پیاپی۲۹.
کولا، ارحان (۱۳۹۳)، " اقتصاد منابع طبیعی، محیط زیست و سیاستگذاری‌ها" ، ترجمه سیاوش دهقانیان و فرخ دین قزلی، انتشارات دانشگاه.
متقی، سمیرا (1393)، "عوامل موثر بر امید به زندگی در کشورهای منتخب اسلامی (بر اساس گروههای همگن درآمدی)"، پژوهشنامه اقتصادی، شماره55، صص185-205
مطیعی لنگرودی، سید حسن (۱۳۸۰)، "راهبردهایی در ارتباط با تحقق عدالت اجتماعی و توسعه پایدار"، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران،بهار.
هایلبرونر، رابرت(۱۳۹۳)، "بزرگان اقتصاد: زندگی، زمانه و عقاید فیلسوفان این جهانی،"ترجمه احمد شهسا، انتشارات کتیبه، چاپ چهارم.
Abayomi, K.A., A. Gelman, and T. Srebotnjak. 2002. Imputing missing values. In 2002 Environmental Sustainability Index, edited by World Economic Forum, Yale Center for Environmental Law and Policy, and Center for International Earth Science Information Network, 51-55. Geneva, Switzerland: Global Leaders of Tomorrow World Economic
Arrow, Kenneth, Bert Bolin, Robert Costanza, Partha Dasgupta, Carl Folke, C. S. Holling, Bengt-Owe Jansson, Simon Levin, Karl-Goran Maler, Charles Perrings, David Pimentel, “Economic growth, carrying capacity, and the environment,” Science, Vol. 268 (April 28,1995), pp. 520-521.
Barry Ness; Evelin Urbel-Piirsalu; Stefan Anderberg and Lennart Olsson, (2007), Categorising tools for sustainability assessment, Ecological Economics, 60, (3), 498-508.
Beckerman, Wilfred, “Economic growth and the environment: Whose growth? Whose environment?’ World Devpment, Vo1.20, No.4(1992), pp.481-496.

Cardoso da Silva, José Maria, Han Li, Luís Claudio Fernandes Barbosa (2020),”The ecological intensity of human well-being at the local level”,  Environmental and Sustainability Indicators, Volume 8, 100061, https://doi.org/10.1016/j.indic.2020.100061.
Daly, H., (1990) Toward some operational principles of sustainable development. Ecol. Econ. 2, 1-6. DOI: 10.1016/0921-8009(90)90010-R.
Daly, H., 2008. A Steady-state Economy. UK Sustainable Development Commission.
Dasgupta, p, and Heal, G.M. (1974), “the optimal depletion of exhaustible resources.” Review of Economic Studies,Symposium, May, pp. 3-28.
Dasgupta, S., B. Laplante, and H. Wang (2002), ‘Confronting the environmental Kuznets curve’, Journal of Economic Perspectives 16: 147–168.
Dietz T, Jorgenson AK (2013) Structural human ecology: new essays in risk, energy, and sustainability. Washington State University Press, Pullman
Dietz T, Jorgenson AK (2015) Towards a new view of sustainable development: human well-being and environmental stress. Environ Res Lett 9:031001
Dietz, Thomas, Eugene A. Rosa & Richard York (2009), “Environmentally Efficient Well-Being:
Rethinking Sustainability as the Relationship between Human Well-being and Environmental Impacts”, Human Ecology Review, Vol. 16, No. 1, 2009 © Society for Human Ecology.
Dietz, Thomas, Eugene A. Rosa & Richard York (2012), “Environmentally efficient well-being: Is there a Kuznets curve?”, Applied Geography 32, 21e28.

Elkington, J. 1999. Cannibals with Forks: Triple Bottom Line of 21st Century Business. Gabriola Island, BC, Canada: New Society Publishers.
Forum.
Gray, L.C. (1913), Rent under the assumption of exhaustibility. Quarterly Journal of Economics, 28, 466-489.
Grossman, G.M., & Krueger, A. B. (1993), “Economic Growth and the Environment”, The Quarterly Journal of Economics, 110(2), 353-377.
Hill,Terrence D, Andrew K. Jorgenson, Peter Ore, Kelly S. Balistreri, Brett Clark(2019), “Air quality and life expectancy in the United States: An analysis of the moderating effect of income inequality”, SSM - Population Health 7, 100346.
Hotelling, Harold (1931), “The Economics of Exhaustible Resources”, Journal of Political Economy, Vol. 39, No. 2 (Apr., 1931), pp. 137-175.
Hotelling, Harold (1931), “The Economics of Exhaustible Resources”, Journal of Political Economy, Vol. 39, No. 2 (Apr., 1931), pp. 137-175.
Jorgenson AK, Burns TJ (2007), “The political-economic causes of change in the ecological footprints of nations, 1991–2001: a quantitative investigation”. Soc Sci Res 36:834–853 

Jorgenson AK, Dietz T (2015) Economic growth does not reduce the ecological intensity of human well-being. Sustain Sci 10:149–156
Kitzes, J., Peller, A., Goldfinger, S., & Wackernagel, M. (2007). Current methods for calculating national ecological footprint accounts. Science for Environment & Sustainable Society, 4, 1e9.
Lamb,William F. and Julia K. Steinberger (2018), “ Human well-being and climate change mitigation”, WIREs Clim Change 2017, e485.
Mayer, Adam (2017), “Democratic institutions and the energy intensity of well-being: a cross-national study”, Mayer Energy, Sustainability and Society
Min, J. and N.D. Rao (2017) Estimating uncertainty in household energy footprints. Journal of Industrial Ecology. DOI: 10.1111/jiec.1267
Min, J. and N.D. Rao (2017), “Estimating uncertainty in household energy footprints”, Journal of Industrial Ecology.
Parris, T.W. and R.W. Kates. 2003. Characterizing and measuring sustainable development. Annual Review of Environment and Resources 28, 13.1-13.28.
Pearce, D.W., Barbier, E. and Markkyanda, A. (1991), “Sustainable Development: Economics and the Environment in the third world, Edward Elgar, Aldershot.
Pezzey J. (1992), “Sustainability: an interdisciplinary guide. Environmental Values 1, 321-362.
Roberts J T and Grimes P E 1997 Carbon intensity and economic development 1962–1971: a brief exploration of the environmental Kuznets curve World Dev. 25 191–8

Singh H, Singh AK, Kushwaha HL, Singh A(.2007). Energy consumption pattern of wheat production in India. Energy.32(10):1848e54.
Singh, R.K., Murty, H.R., Gupta, S.K., and Dikshit A.K. (2009). An overview of sustainability assessment methodologies. Ecol Ind:9:189–212.
Wackernagel, M., Monfreda, C., Schulz, N. B., Erb, K.-H., Haberl, H., & Krausmann, F. (2004). Calculating national and global ecological footprint time series: resolving conceptual challenges. Land Use Policy, 21.
Wackernagel, M., Schultz, N. B., Deumling, D., Linares, A. C., Jenkins, M., Kapos, V., et al. (2002). Tracking the ecological overshoot of the human economy. Proceedings of the National Academy of Sciences, USA, 99, 9266e9271.
Wiedmann, T., Minx, J., Barrett, J., & Wackernagel, M. (2006). Allocating ecological footprints to final consumption categories with inputeoutput analysis. Ecological Economics, 56, 28e48.
William F. Lamb and Julia K. Steinberger (2017); “
Human well-being and climate change mitigation”WIREs Clim Change 2017, e485. doi: 10.1002/wcc.485. 
Winpenny (1991), “Policy appraised and the Environment, A Guide for Government Departments. HMSO, London.
Winpenny, J.T (1991), “Values for the environment”, HMSO, London.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 19 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 04 دی 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار