جریان شناسی اقتصادی ایران بعد از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.30465/ce.2022.39984.1750

چکیده

جریان‌شناسی اقتصادی ایران بعد از انقلاب اسلامی
چکیده
هدف مقاله حاضر بررسی جریان‌شناسی اقتصادی کشور پس از انقلاب اسلامی براساس تحلیل 5 محور اصلی است. نتایج مقاله نشان می‌دهد جریان اقتصادی کشور پس از انقلاب اسلامی درجهت توسعه و نقش‌آفرینی و حضور فعال بخش خصوصی در کشور نبوده است. حجم و اندازه و دخالت دولت در اقتصاد کاسته نشده است. وضعیت «رشد و رفاه افتصادی» پس از برنامه سوم توسعه روندی کاهنده داشته و ضریب همبستگی رشد اقتصادی و ارزش افزوده بخش نفت بیش از 70 درصد بوده است. با توسعه زیرساخت-ها، امکانات آموزشی و بهداشتی، روند محور «عدالت اقتصادی» تا ابتدای دهه 90 روبه بهبود بوده ولی در دهه 90 با تشدید تحریم‌ها و تورم 24 درصدی شاهد افت شاخصهای عدالت هستیم. در بخش تجارت خارجی هم روند مشخص و سیاست روشن دنبال نشده است. یافته‌های مقاله، نبود نظریه منسجم و الگوی بومی نظریه دولت را در اقتصاد ایران نشان می‌دهد و راهکار پیشنهادی گذر از این تعارض و تفاوت‌های بنیادین در سیاست-گذاری‌های کلان اقتصادی، اجماع بر روی سیاست‌های کلی نظام در اقتصاد بالاخص نظریه اقتصاد مقاومتی است.
واژگان کلیدی:
جریان شناسی اقتصادی، اقتصاد سیاسی، شاخص‌سازی، ایران، انقلاب اسلامی، بخش خصوصی، اندازه دولت، عدالت اقتصادی

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Political Economy Trend in Post-Revolutionary Iran

نویسندگان [English]

  • vahid shaghaghi shahri 1
  • saleh zolfaghari 2
1 Assistant Professor in Economics, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Master of Art in Economics, Kharazmi university, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
The aim of the present paper is to analyze the political economy trend in Post-Revolutionary Iran based on five key indices. The results reveals Iranian economy have not been success in development of the strong private sector. The size of government & its intervention have not been decreasing. The composite index of " growth & economic welfare" has decreasing trend after the third development program, also the correlation coefficient between the economic growth and the value added of oil sector have been over 70 percent. By development of Infrastructures and health and educational possibilities, the "economic justice" Status have been improving in the early nineties decade but by intensifying the imposed sanctions & increasing the inflation rate over 24 percent during the nineties decade, the justice indicators have been falling. Furthermore, in the foreign trade sector, there is no obvious trend & determined policies.
Therefore, the paper's findings reveal there is no the comprehensive theory and an indigenous governance model in the Iran's economy. In order to transition from conflicts and fundamental differences in macroeconomic policies making, that could be proposed to consensus on the general policies, particularly by emphasizing on the resistive economy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Trend
  • Political Economy
  • indicator
  • Iran
  • Post-Revolutionary Governments JEL Classification: B2
  • B22
  • B40
  • O10
ارسطاطالیس، (1368)، اخلاق نیکوماخس‌، ترجمه ابوالقاسم پورحسینی، تهران، دانشگاه تهران‌، موسسه انتشارات و چاپ‌‌.
اسمیت، آدام، (1375)، ثروت ملت‌ها، ترجمه سیروس ابراهیم‌زاده، تهران: نشر پیام.
امامی کریم، مهدی ادیب پور، (1388)، بررسی اثرات نامتقارن شوک های نفتی بر تولید، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 3، شماره 4 ، ص 1-26
ایروانی، محمدجواد، (1389)، «سال 67 از نظر اقتصادی توان اداره جنگ را داشتیم»، مجله رمز عبور،صص 23- 27
بار، رمون، (1367)، اقتصاد سیاسی، جلد اول؛ ترجمه منوچهر فرهنگ، تهران: انتشارات سروش، چاپ اول.
بیگدلی، وحید، (1391)، ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق، تابستان 1391، 120-1.
تفضلی، فریدون، (1372)، تاریخ عقاید اقتصادی، تهران: نشر نی.
حاتمی، عباس، (1387)، الگوی آونگی: چارچوبی برای تحلیل اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 13، شماره 2 (مسلسل 48)، تابستان 1389، صص 31-5.
حاجیلو، محمدحسین، (1396)، بررسی تطبیقی سیاست دولت‌های پس از جنگ تحمیلی در شاخصه‌های خصوصی‌سازی و ادغام در اقتصاد جهانی (مطالعه موردی دولت خاتمی و احمدی‌نژاد)، فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 41، زمستان 1396، صص 114-97.
خاندوزی، سید احسان، (1383)، « جریان­شناسی اندیشه اقتصادی در ایران امروز»، فصلنامه راهبرد، شماره 32 ص 163-202
دادگر، یدالله، (1397)، اقتصاد سیاسی: ابزاری قدرتمند برای تحلیل و سیاست‌گذاری در عرصه‌های گوناگون قرن بیست‌و‌یکم، اقتصاد تطبیقی: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ دو فصلنامه علمی-پژوهشی، سال پنجم، شماره اول، صص 70-47.
دارا، جلیل و باباخانی، معزالدین، (1397)، تحلیلی بر روش شناسی نظام‌های اقتصادی-سیاسی با تأکید بر ایران، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، سال اول، شماره 3 (پیاپی 3)،  صص 5-30.
رزاقی، ابراهیم، (1368)، «بازسازی و توسعه اقتصادی ایران: الگویی برای بازسازی و توسعه ایران»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 27 ، صص 46-33
سمیعی، علیرضا، دهقان، حوریه، مختاری، علی، (1399)، رویکرد اقتصاد سیاسی به سیاستهای اقتصادی دوران ریاست جمهوری احمدی­نژاد، فصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل، دوره سوم، شماره 2، صص 85-69
شقاقی‌شهری، وحید و نبوی، سیدمرتضی ، (1395)، جریان شناسی اقتصادی ایران بعد از انقلاب اسلامی (اقتصاد ایران و نظریه‌های اقتصاد اسلامی)، زمستان 1395، تهران: نشر نور علم
شقاقی‌شهری، وحید، (1397)، ارزیابی برنامه‌های پنج ساله توسعه کشور از منظر تحقق اهداف اقتصادی سند چشم‌انداز، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 25، صص 237-210.
شومپیتر جوزف، تاریخ تحلیل اقتصادی، ترجمه فریدون فاطمی، نشر مرکز، 1375
صبحی الصالح، نهج البلاغه، تلمان، الجزایر، 1975
عظیمی، حسین، (1371)، مدارهای توسعه­نیافتگی در اقتصاد ایران، نشر نی
غنی نژاد، موسی، (1373)، ظهور اندیشه آزادی و پیوند آن با اقتصاد سیاسی، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 89 و 90، (1373)، صص 9-16
قنبرلو، عبدالله، (1393)، مبانی و مؤلفه‌های مفهومی اقتصاد سیاسی بین‌الملل، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دو فصلنامه علمی-پژوهشی، سال پنجم، شماره دوم، صص 110-87.
قنبرلو، عبدالله، (1397)، بررسی تطبیقی سه چهرة عمدة لیبرالیسم در اقتصاد، اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دو فصلنامه علمی-پژوهشی، سال پنجم، شماره اول، صص 111-91.
کاپوراسو، جیمز ای و لوین، دیوید پی، (1378)، نظریه‌های اقتصاد سیاسی، ترجمه محمود عبدالله‌زاده، تهران: نشر ثالث.
کاتوزیان، محمدعلی، (1374)، ایدئولوژی و روش در علم اقتصاد، ترجمه محمد قائد، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
کرد، فاضل، (1386)، جریان شناسی لیبرالیسم سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
کرمی، مصطفی؛ نیاکوئی، سید امیر و احمدیان، قدرت، (1398)، اقتصاد و سیاست در دهه اول انقلاب و تأثیر آن در شکل‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی: پژوهشنامه اقتصاد اسلامی، سال نهم، شماره 32، پاییز 1398، صص 112-87.
کلارک، بار، (1389)، اقتصاد سیاسی تطبیقی، ترجمه عباس حاتمی، تهران: نشر کویر.
مارکس، کارل، (1378)، مبانی نقد اقتصاد سیاسی، ترجمه باقر پرهام و احمد تدین، جلد اول، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه.
متقی، ابراهیم، قربانی، مهدی، (1401)، اقتصاد سیاسی ایران در دوران دفاع مقدس، فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، دوره 8، شماره 1، صص 109-85.
مومنی، فرشاد، (1379)، «رویکرد نهادگرا در اقتصاد ما ضروری است»، مجله علوم اجتماعی، شماره 36 و 37 ، صص 20-37
میرمعزی، سید حسین، (1386)، روش فلسفه علم اقتصاد اسلامی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 27، پاییز 1386، صص 125-104.
نیلی، مسعود، (1378)، خودآموز سیاستگذاری اقتصادی، مجله بانک و اقتصاد، شماره 97، صص 59-61
Amirahmadi, H (1990), Revolution and Economic Transition: The Iranian Experience, New York: State University of New York.
Botwford, G, Sihler, E, (1926), Helinic Cirilization, New York.
Diehl, C, (1923), Theoretische Nationalakonomi, Journal of Political Economy, Vol 39, No 1 PP124-135
Diehl, C, 1923, The Cambridge, medivial history, Ny, Macmillan, vo 14,
Dolati, R, Mehrabi, A, Saeidiveyary, F, (2020), The role of Iran's political economy in international security, Journal of Geography and human relationship, No.12, pp: 1-12
Dorfman, J, (1963), A Framework for Political Analysis, Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
Dorfman, J, Kronick, R, (1963), institutional economics, Berkley.
Guilleux, C, (2016), The Political Economy of the Islamic Republic of Iran, Humantities and Social Science Journal
Harper, A, (1904). The cod of Hammurabi, university of Chicago press.
Hecksher, O, H. (1995), Regulation, Factor Rewards, and International Trade, Journal of Public Economics, 17: 335-354
Hennings, K, (1990), Neoclassical economic theory, London, Kluwer.
Maloney, S (2015), Iran Political Economy since the revolution, New York: Cambridge University Press,
Maloney, S, (2015). Iran Political Economy since the Revolution. New York: Cambridge University Press
Scott, W, (1933), The development of economic thought, pretice hall.
Skinner, S, (1979), Introduction to the weakth of nation, Penguin.
Taylor, M. (1965) Chickens, whales and lumpy goods, Political Studies No 30, 350- 370
Taylor, O, (1960), A history of economic thought, Mc Graw-Hill,
Vikor, D, (1964), Economic romanticism, new book society.
Vikor, H. (1968), A method for evaluating the distribution of power in a committee system, American Political Science Review 48, 787–792. 212