نابرابری درآمد و نفرین منابع نفت در ایران

شیری, اسما; خضری, محسن

doi:10.30465/ce.2021.6981

نابرابری درآمد و نفرین منابع نفت در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان

² استادیار گروه اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان

10.30465/ce.2021.6981

چکیده

این تحقیق اثرات غیرخطی متغیرهای مؤثر بر نابرابری درآمد، با تأکید بر نقش متغیر وفور منابع بررسی شده است؛ به‌طوری‌که با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری‌ با پارامترهای متغیر در زمان (TVP-VAR) و داده‌های سالیانه سال‌های 1349-1395، اقدام به بررسی توابع واکنش آنی متغیر در طول زمانِ متغیرهای درآمد سرانه، باز بودن درجه تجارت، رشد ارزش‌افزوده کشاورزی و فراوانی منابع بر روی ضریب جینی شده است. بر اساس نتایج اثر متغیر فراوانی منابع بر روی ضریب جینی در تمام دوره موردبررسی مثبت بوده است، به‌علاوه شوک مثبت متغیر درآمد سرانه و رشد ارزش‌افزوده کشاورزی، اثر منفی بر روی ضریب جینی در تمام دوره‌ها داشته است. نتایج بیانگر اثرات مثبت محدود تجارت آزاد بر روی ضریب جینی در دوره‌های اولیه اثرگذاری است به‌طوری‌که درنهایت اثرات فوق به منفی تبدیل شده است. بر اساس نتایج، اثرات شوک متغیرها بر روی ضریب جینی در سال‌های 1369-1378 متفاوت از سال‌های دیگر است، به‌طوری‌که اجرای سیاست تعدیل اقتصادی در این دوره، به علت اینکه زمینه‌ساز تورم‌های فزاینده و افزایش نرخ ارز شده است، اثرات مثبت متغیرهای مدل بر روی کاهش نابرابری درآمدی را کاهش داده است. نتایج تحقیق حاضر بیانگر نقش رویکردهای سیاست‌گذاری هر دوره در بررسی نحوه اثرگذاری متغیرهای مدل بر روی ضریب جینی را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Inequality of income and curse of oil resources in Iran

نویسندگان [English]

a sh ¹
mohsen khezri ²

¹ Master of Energy Economics, Faculty of Economics and Social Sciences Bu Ali Sina University of Hamadan

² Assistant Professor of Economics,Department Economics, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu Ali Sina University of Hamadan

چکیده [English]

In this research, the nonlinear effects of variables affecting income inequality have been examined, with emphasis on the role of variable resource abundance, so that using the Time Varying Parameter Vector Autoregressive Model (TVP-VAR) and annual data of 2016-1970 periods, The impulse response functions of Gini coefficient which is varying over time is investigated for shocks on the variables, per capita GDP, degree of trade openness, agricultural value added growth and abundance of resource. Based on the results, the effect of the variable resource abundance on the Gini coefficient has been positive on all the studied period and has led to an increase in income inequality. In addition, the positive shock to the variables per capita income and the value added of agriculture had a negative effect on the Gini coefficient and led to a reduction in income inequality. Also, the effect of the trade openness variable on Gini coefficient illuminates the positive effects of trade openness in early periods of influence, so that, the mentioned positive effects have a decreasing trend. Also, the effect of the shock of variables on the Gini coefficient in 1990-1991 is different from that of other years, so that implementation of economic adjustment policy, due to increasing inflation and rising exchange rates, has reduced the positive effects of model variables on income inequality. The results of this study indicate the role of policy approaches of each period in studying the effect of model variables, an issue that highlights the use of nonlinear models.

کلیدواژه‌ها [English]

Resource Curse؛ TVP-VAR Model؛ Inequality of Income؛ Iran. JEL Classification: O57
N50
D63

مراجع

امینی، عباس و علمی، زهرا. (1395). مقایسه و ارزیابی رویکردها در زمینه نفرین منابع طبیعی، اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 3 (2): 44-1.

پورمختار، الهام و مقدسی، رضا. (1394). تأثیر ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی بر نابرابری درآمد در ایران (با تأکید بر بخش کشاورزی)، اقتصاد کشاورزی، 9 (2): 54-37.

جرجرزاده، علی. (1390). نفرین منابع، رابطه میان وفور منابع طبیعی و فقر، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 12 (46): 27-7.

رضایی، محمد؛ یاوری، کاظم؛ عزتی، مرتضی و اعتصامی، منصور. (1394). بررسی اثر وفور منابع طبیعی (نفت و گاز) بر سرکوب مالی و رشداقتصادی از کانال اثرگذاری بر توزیع درآمد، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 4 (14): 89-12۰.

رحمانی، تیمور و گلستانی، ماندانا. (1388). تحلیلی از نفرین منابع نفتی و رانت جویی بر توزیع درآمد درکشورهای منتخب نفت‌خیز، مجله تحقیقات اقتصادی، 86-57.

صاحب هنر، حامد و ندری، کامران. (1392). تحلیل اقتصادی اثر افزایش درآمدهای نفتی بر توزیع درآمد با رویکرد BVAR: مطالعه موردی ایران، فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، 2 (9): 149-115.

کریمی هسنیجه، حسین؛ خوش اخلاق، رحمان و ملکی، آزاده. (1388). باز بودن تجارت و تأثیر آن برنابرابری درآمد مورد ایران و شرکای تجاری، اولین همایش ملی اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر.

Andres A. R and C. Ramlogan-Dobson (2011). Is corruption really bad for inequality? Evidence from Latin America. Journal of Development Studies. 47. pp. 959–976.

Adam A., Katsimi M and T. Moutos (2008). Inequality and the import demand function. Journal Article. 64. pp. 675-701.

Alonso-Villar, O. (2001). Large metropolises in the third world: An explanation. Urban Studies. 38. pp. 1359–1371.

Ali S., Mustafa M. Q and I. A. Shahbazi (2013). Agriculture value added and income inequality in Pakistan: A time series analysis. Research Journal of Economics, Business and ICT. 8. pp. 25-33.

Asteriou D., Dimelis S and A. Moudatsou (2014). Globalization and income inequality: A panel data econometric approach for the EU27 countries. Economic modelling. 36. pp. 592–599.

Atkinson G. and K. Hamilton (2003). Savings, growth and the resource curse hypothesis. World Development. 31. pp. 1793–1807.

Anderson A.M and A. Edward (2005). Market Structure and traiding volume, Journal of Financial Research. 28. pp. 1-36.

Behrens C., Caigné C., Ottaviano G.I.P and J.P. Thisse (2007). Countries, regions and trade: On the welfare impacts of economic integration. European Economic Review. 51. pp. 1277–1301.

Bredin, D., Gavin C. and G. O'Reilly, (2004). The Influence of Domestic and International Interest Rates on the ISEQ, Research Technical Papers.

Bulte E., Damania R and R.T. Deacon (2005). Resource intensity, institutions, and development. World Development. 33. pp. 1029–1044.

Boos, A and K. Holm-Müller (2011). A theoretical overview of the relationship between the resource curse and genuine savings as an indicator for “weak” sustainability, Natural Resources Forum. 36. pp. 145–159.

Barro R.J. (2000). Inequality and growth in a panel of countries. Journal of Economic Growth. 5. pp, 5– 32.

Choi C. (2006). Does foreign direct investment affect domestic income inequality? Applied Economics Letters. 13. pp. 811–814.

Chong A. (2004). Inequality, democracy, and persistence: Is there a political Kuznets curve?. Economics and Politics. 16. pp. 189–212.

Dietz S and E. Neumayer (2007). Corruption, the resource curse and genuine saving, Environment and Development Economics. 12. pp. 33–53.

De Renzio P., Gomez P and J. Sheppard (2009). Budget transparency and development in resourcedependent countries. International Social Science Journal. 57. pp. 57–69.

Del Negro M. and C. Otrok (2008). Dynamic factor modelswith time- varying paramaters: measuring changes in international business cycle. University of Missouri Mamscript.

Daniele V. (2011). Natural resources and the quality of economic development, Journal of Development Studies. 47. pp. 545–573.

Ezcurra R and A. Rodríquez-Pose (2013). Does economic globalization affect regional inequality? A cross country analysis, World Development. 52. pp. 92–103.

Eickmeier S., Lemke W., and Marcellino, M. (2011). The changing international transmission of financial shocks: evidence from a classical time- varying FAVAR. Deutsche Bundesbank, iscussion Paper Series 1: Economic Studies. (52).

Fum R. M and R. Hodler (2010). Natural resources and income inequality: The role of ethnic divisions. Economics Letters. 107. pp. 360–363.

Gylfason T and G. Zoega (2001). Inequality and economic growth: Do natural resources matter? In: Inequality and Growth, Theory and Policy, Cambridge (MA).

Gustafsson B. and M. Johansson (1997). In Search for a smoking Gun: What Makes Income Inequality Vary over Time in Different Countries? Luxembourg Income Study Working Paper Series. (172). pp. 1-58.

Gylfason T and G. Zoega (2003). Natural resources and economic growth: The role of investment. The World Economy. 29. pp. 1091–1115.

Goel R.K and R. Ram (2013). Economic uncertainty and corruption: Evidence from a large crosscountry data set. Applied Economics. 45. Pp. 3462–3468.

Garrett G. (1998). Global Markets and National Politics:Collision Course or Virtuous Circle? International Organization. 52. pp, 787-824.

Kolstad, I. (2009), "The resource curse: Which institutions matter? " Applied Economics Letters. 16. Pp. 439– 442.

Korobilis D. (2013). Assessing the transmission of monetary policy shocks using Time-varying parameter dynamic factor models, Oxford Bulletin of Economics and Statistics 75. Pp. 157-179.

Kim D.H, Chen T.C and Lin S.C (2020). Does oil drive income inequality? New panel evidence. Structural Change and Economic Dynamics, (55). Pp,137-152.

Kalyuzhnova Y. (2011). The National Fund of the Republic of Kazakhstan (NFRK): From accumulation to stress-test to global future. Energy Policy. 39. Pp. 6650–6657.

Koop G., Pesaran M. H and Simon M. Potter (1996). Impulse response analysis in nonlinear multivariate models. Journal of Econometrics. 74. Pp. 119-147.

Leamer E.E., Maul H., Rodriguez S and P.K. Schott (1999). Does natural resource abundance increase Latin American income inequality? Journal of Development Economics. 59. Pp. 3–42.

Monfort P and R. Nicolini (2000). Regional convergence and international integration, Journal of Urban Economics. 48. Pp. 286–306.

Nicholas A and M.S. Katsaiti (2018). Poverty and the resource curse: Evidence from a global panel of countries. Economica. 72. Pp. 211-223.

Nakajima J., Munehisa, Kasuya. (2011). Toshiaki, W., Bayesian analysis of time- varying parameter vector autoregressivee model for the Japanese economy and monetary policy. Journal of the Japanese and International Economies. (Srticle at Press).

O’Lear S. (2007). Azerbaijan’s resource wealth: Political legitimacy and public opinion. Geographical Journal. 173. Pp. 207–223.

Osiris J and P. E. Papyrakis (2016). Income Inequality and the Oil Resource Curse, Resource and Energy Economics.

Paldam M. (2003). The cross-country pattern of corruption: Economics, culture and the see-saw dynamics European. Journal of Political Economy. 18. pp. 215–240.

Pesarana H.H and Y. shin (1998). Generalized impulse response analysis in linear multivariate models. Economics Letters. 58. Pp. 17-29.

Paluzie E. (2001). Trade policies and regional inequalities. Papers in Regional Science. 80. pp, 67–85.

Ravallion M. (2011). Do poorer countries have less capacity for redistribution? Journal of Globalization and Development. 1. Pp. 1–31.

Robinson A., Acemoglo D. and S. johanson (2002). Reversal of fortune: geography and institiutions in the malking of the modern world income. The Quarterly Journal of Economics. 117 (4). pp. 1231-1294.

Rodríguez-Pose A. (2012). Trade and regional inequality. Economic Geography. 88. Pp. 109–136.

Ross M.L. (2007). How mineral-rich states can reduce inequality, in: Escaping the Resource Curse. New York, Columbia University Press.

Sandbu M.E. (2006). Natural wealth accounts: A proposal for alleviating the natural resource curse. World Development. 34. Pp. 1153–1170.

Williams A. (2011). Shining a light on the resource curse: An empirical analysis of the relationship between natural resources, transparency, and economic growth. World Development. 39. Pp. 490–505.

Zhou H., Dekker R and A. Kleinknecht (2011). Flexible labor and innovation performance: Evidence from longitudinal firm-level data. Industrial and Corporate Change. 20. pp. 941–968.