تحلیل تجربی عوامل مؤثر بر کسری بودجه در ایران با استفاده از روش دیمتل فازی

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه سمنان

چکیده

کسری بودجه دولت در ایران طی سال­های اخیر افزایش یافته و به یک مسئله مزمن تبدیل شده است. با توجه به آن­که تداوم کسری بودجه دارای آثار نامطلوبی مثل بی­ثباتی­های اقتصادی و سیاسی است، شناسایی دلایل آن از اهمیت اساسی برخوردار است. این مقاله دلایل کسری بودجه در ایران را با استفاده از داده­های مستخرج از مطالعه میدانی در سال 1398 و به کارگیری روش روش دیمتل فازی، مورد تحلیل و بررسی قرار می­دهد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می­دهند اولاً کسری بودجه یک پدیده چند بعدی است به­طوری که انواع عوامل اقتصادی و نهادی در شکل گیری و رشد آن نقش دارند. ثانیاً عملکرد دولت در اجرای سیاست مالی، کارکرد سیاست ارزی و پولی و همچنین برخی عوامل نهادی مثل ناکارامدی در فرآیند نظام بودجه­ریزی و مراحل تخصیص بودجه، حوادث پیش­بینی نشده و فساد اقتصادی به عنوان مهمترین علل کسری بودجه، شناسایی می­شوند. ثالثاً در میان عوامل مختلف، فساد اقتصادی رتبه سوم را در شکل­گیری کسری بودجه دارد. این عامل متأثر از ضعف در اجراء و حاکمیت قانون، کیفیت دولت و سیستم­های نظارتی است که رفتار رانت جویی در مراحل بودجه را به­وجود می­آورد و در نهایت با تحمیل هزینه­های غیرمفید، احتمال کسری بودجه را تشدید می­کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Empirical Analysis of Effective Factors on Budget Deficit in Iran Using Fuzzy Dematel Method

نویسندگان [English]

  • m m 1
  • mansooreh mehrparvar 2
1 Assistant Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Economic, Management and administrative sciences, Semnan University
2 Master of Economics, Semnan University
چکیده [English]

The government budget deficit in Iran has increased over the years and has been become to a chronic problem. Now that persistent budget deficit has adverse effects such as economic and political instability, it is necessary to identify the reasons budget deficit. This paper examines the effective factors on the budget deficit in Iran using data extracted from the field study in 1398 and using the fuzzy dematel method. The results of research shows that firstly, the budget deficit is a multidimensional issue that various economic and institutional factors affect its formation and growth. Secondly, the fiscal, monetary and exchange rate policies performance, as well as some institutional factors such as inefficiency in the budgeting process and budget allocation stages and economic corruption are identified as the most important causes of budget deficit. Thirdly, among the different factors, economic corruption has the third rank in creating budget deficit. This factor is affected by the weakness in enforcement and rule of law, low quality of government and monitoring systems witch as a result grows rent seeking behavior in the budgeting and ultimately imposes useless spending and strengthen the likelihoode of budget deficit.                                                    
                                                                  . 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Buget Deficit
  • Institutional Factors
  • Fuzyy Delphi
  • Fuzzy Dematel
  • Iranan Economy. JEL Classification: F62
  • P16
  • C83

مراجع

اسنودان، برایان . و وین، هوارد آر. (1394). اقتصاد کلان جدید ( منشأ ، سیر تحول و وضعیت فعلی )، ترجمه منصور خلیلی عراقی ، علی سوری، انتشارات سمت.
اصغرپور، حسین. و برادران خانیان، زینب. (1397). اثرات نامتقارن درآمدهای نفتی بر کسری بودجه دولت در ایران: رویکرد رگرسیون کوانتایل، بررسی مسایل اقتصاد ایران، (2)5: 27-1.
آهنگری، عبدالمجید. و تمنایی فر، سیما. (1396). بررسی رابطه دینامیک میان سیاست‌‌های پولی و مالی در ایران، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 6(23): 204 -187.  
ایزدخواستی، حجت. و عرب مازار، عباس. (1395). تحلیل اثرات سیاست­های مالی و مالیاتی کارآمد بر سرمایه­گذاری خصوصی در ایران: با تأکید بر درآمد شرکت­ها و بی­انضباطی مالی دولت. پژوهشنامه مالیات، (80)32: 34-11.
جلالی، رستم (1391). نمونه­گیری در پژوهش­های کیفی، تحقیقات کیفی در علوم سلامت، (4)1: 320-310.
حاج امینی، مهدی. (1398). فراتحلیل کیفی نقش اصلاحات بودجه­ای در مهار تورم متوسط مزمن اقتصاد ایران، پژوهش­های اقتصادی ایران، (80)24: 202-151.
حسینی پور، محمدرضا. (1397). بررسی روابط علت و معلولی کسری بودجه، عرضه پول و نرخ تورم در ایران، سیاست­های راهبردی و کلان، (21)6: 109-93.
سلاطین، پروانه، غفاری صومعه، نیلوفر. و محمدی، سمانه. (1395). تأثیر فساد بر کسری بودجه، سیاست­های مالی و اقتصادی، 14: 150-131.
سلاطین، پروانه، غفاری صومعه، نیلوفر. و محمدی، سمانه. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر کسری بودجه با تآکید بر حاکمیت قانون، فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، 66(22): 158-123.
شهبازی غیاثی، موسی، روحانی، علی. و عزیزنژاد، صمد. (1394). تحلیل سلطه مالی بر سیاست‌های پولی در اقتصاد ایران: مطالعه موردی قوانین بودجه سنواتی ، فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی،  (۱۲) 3: 28-7.
صمدی میار کلایی، حسین، صمدی میار کلایی، حمزه. و صمدی میار کلایی، صمد. (1396). تبیین الگوی علی فرسودگی شغلی کارکنان با مطالعه­ای در یک سازمان نظامی با رویکرد دیمتل فازی، فصلنامه ابن سینا، (1)19: 22-12.
فرح بخش، ندا. و محرابیان، آزاده. (1382). عوامل مؤثر بر کسری بودجه در ایران، پژوهشنامه اقتصادی، 8:172-157.
کمیجانی، اکبر، ورهرامی، ویدا (۱۳۹۱). برآوردی از نقش عوامل موثر بر کسری بودجه در ایران، راهبرد،21(64): 27-42.
گل­خندان، ابوالقاسم. و محمدیان منصور، صاحبه. (1399). تأثیر متقاطع تمرکززدایی مالی و فساد بر کسری بودجه در ایران: رویکرد رگرسیون هم­انباشتگی کانونی(CCR)، بررسی مسائل اقتصاد ایران، (1)7: 295-277.
مداح، مجید. و ایراندوست، مژگان. (1397). الگوهای متفاوت درآمد و مخارج دولت در کشورهای منتخب منا  با تأکید بر ایران، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، (22)6: 163-149.
Akamobi, O. G., and Unachukwu, I. B. (2021). Macroeconomic effects of budget deficit in Nigeria. European Journal of Economic and Financial Research. 4(4).
 Angelo, L., and Sousa, R. (2009). The determinant of public deficit volatility. Working paper series, No. 1042. European Central Bank, Frankfurt.
Arif, A., and Hussain, M. (2018). The role of governance and political institutions for budget deficit for low and high income countries: a panel data analysis. European Research Studies Journal XXI. Special Issue 3: 357-366.
Arjomand, M., Emami, K., and Salimi, F. (2016). Growth and productivity; the role of budget deficit in the MENA selected countries. Procedia Economics and Finance. 36:345-352.
Artés, J., and Jurado, I. (2018). Government fragmentation and fiscal deficits: a regression discontinuity approach. Public Choice. 175(3–4):367–391.
Blais, A., Kim, J., Foucault, M. (2010). Public spending, public deficits and government coalitions. Political Studies. 58(5):829–846.
Chang, P- L., Hsu, C-W., and Chang, P- C. (2011). Fuzzy Delphi method for evaluating hydrogen production technologies. International Journal of Hydrogen Energy. 36(21): 14172-14179.
Dalalah, D., Hayajneh, M., and Batieha, F. (2011). A fuzzy multi-criteria decision making model for supplier selection. Expert Systems with Applications. 38(7): 8384-8391.
Del Monte, A., and Pennacchio, L. (2020). Corruption, government expenditure and public debt in OECD countries. Comparative Economic Studies. 62: 739–771.
ElBerry, N. A., and Goeminne, S. (2021). Fiscal transparency, fiscal forecasting and budget credibility in developing countries. Journal of Forecasting. 40(1): 144-161.
Farzanegan, M. R. (2011). Oil revenue shocks and government spending behavior in Iran. Energy Economics. 33(6): 1055-1069.
Hamdi, H., and Sbia, R. (2013). Dynamic relationships between oil revenues, government spending and economic growth in an oil-dependent economy. Economic Modelling. 35: 118-125.
Hsu, Y- L., Lee, C- H., and Kreng, V- B. (2010). The application of Fuzzy Delphi method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection. Expert Systems with Applications. 37(1): 419-425.
https://countryeconomy.com/deficit/iran.
Javid, A., Arif, U., and Arif, A. (2011). Economic, political and institutional determinants of budget deficits volatility in selected Asian countries. The Pakistan Development Review. 50(4): 649-662.
Lee, D., and Min, S. (2021). Defective democracy and the political budget cycle. Journal of Comparative Economics.
Mawejje, J., and Odhiambo, N. M. (2020). The determinants of fiscal deficits: a survey of literature. International Review of Economics. 67(3): 403-417.
NGO, M. N., and NGUYEN, L. D. (2020). The role of economics, politics and institutions on budget deficit in ASEAN Countries. The Journal of Asian Finance, Economics, and Business. 7(9): 251-261.
Okoye, L. U., Omankhanlen, A. E., Okorie, N., Ahmed, A., and OKOH, J. I. (2020). Economic determinants of deficit financing in Nigeria. The 33rd International Business Information Management Association Conference. 10-11 April 2019, Granada, Spain.
Peres, M., Ameer, W., and Xu, H. (2018). The impact of institutional quality on foreign direct investment inflows: evidence for developed and developing countries. Economic Research-Ekonomska Istraživanja. 31(1): 626-644.
Safdar, F., and Padda, I. U. H. (2017). Impact of institutions on budget deficit: the case of Pakistan. NUML International Journal of Business & Management. 12(1): 77-88.
Saleh, A. S., and Harvie, C. (2005). The budget deficit and economic performance: A survey. The Singapore Economic Review. 50(02): 211-2.
Torayeh, N. M. (2015). Fiscal deficits in Egypt: Is it a macroeconomic or politico-institutional problem? The Journal of Developing Areas. 49(1): 365-380.
Turner, D., and Spinelli, F. (2013). Interest-rate-growth differentials and government debt dynamics. OECD Journal: Economic Studies. 2012(1): 103-122.
Wei, P- L., Huang, J- H., Tzeng, G- H., and Wu, S- I. (2010). Causal modeling of web-advertising effects by improving SEM based on DEMATEL technique. International Journal of Information Technology & Decision Making. 9(05): 799-829.
Wai, F. C. (2006). Economic and political factors that lead to the budget deficit in Hong Kong from 1998 to 2003. Chinese Journal of Population Resources and Environment. 4(4): 9-17.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 شهریور 1399
  • تاریخ بازنگری: 05 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 26 آذر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار