ارزیابی و بررسی مسئله چندجانبه‌گرایی روابط تجاری ایران با استفاده از روش تاپسیس

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مطالعات روسیه دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات روسیه دانشگاه تهران

چکیده

همگرایی بیشتر منطقه­ای جهت افزایش توان تجاری و اقتصادی تحت تحریم­های غرب، به یکی از مسائل مهم حال حاضر اقتصاد ایران در بخش روابط تجاری تبدیل شده است. کشور ایران به عنوان اقتصادی در حال توسعه نیازمند اتخاذ رویکرد چندجانبه­گرایی در روابط تجاری خود با سایر اقتصادهای جهان به­منظور بهره­وری مناسب از امکانات تولیدی دیگر کشورها است. در این راستا، هدف اصلی این مقاله بررسی مقایسه­ای دقیق­تر مسئله چندجانبه­گرایی ایران در بخش تجارت خارجی با تمرکز بر اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری شانگهای است. جهت انجام این تحقیق، از روش ارزیابی عملکرد مبتنی بر کارت امتیازی متوازن و رتبه­بندی گزینه­ها براساس تکنیک تاپسیس (TOPSIS) استفاده شده است. نتایج این تحقیق، رتبه بهتر سازمان همکاری شانگهای نسبت به اتحادیه اقتصادی اوراسیا جهت پیوستن ایران را براساس چهار حوزه عملکرد مالی، بازار داخلی، فرآیند داخلی، رشد و یادگیری نشان داد. به نظر، وجود سه اقتصاد نوظهور شامل چین، هند و روسیه در سازمان همکاری شانگهای فرصت­های بیشتر تجاری برای اقتصاد ایران نسبت به اتحادیه اقتصادی اوراسیا که تنها برمحور نفوذ سیاسی روسیه فعالیت می­کند، ایجاد خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of Multilateralism of Foreign Trade in Iran by using the TOPSIS Method

نویسندگان [English]

  • Ehsan Rasoulinezhad 1
  • Parisa Sabri 2
1 Assistant professor of Russian Studies,University of Tehran
2 MA student of Russian studies, University of Tehran
چکیده [English]

One of the major issues at present in the Iranian economy is a greater regional convergence to increase trade and economic potential under Western sanctions. As a developing economy, Iran needs to multilateralize trade relations with other economies in the world in order to make good use of other countries' production advantages. In this regard, the main purpose of this article is to examine more closely the issue of Iran's multilateralism in foreign trade with a focus on the Eurasian Economic Union and the Shanghai Cooperation Organization. To do this research, the method of performance evaluation based on Balanced Scorecard and ranking of options based on TOPSIS technique (TOPSIS) is used. The results of this study show the Shanghai Cooperation Organization's better rank than the Eurasian Economic Union for joining Iran on the basis of four areas of financial performance, internal market, internal process, growth and learning. It seems that the emergence of three emerging economies, including China, India and Russia, in the Shanghai Cooperation Organization will create more business opportunities for the Iranian economy than the Eurasian Economic Union, which operates solely on Russian political influence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multilateralism
  • Eurasian Economic Union
  • Shanghai Cooperation Organization
  • Balanced Scorecard
  • TOPSIS. Classification JEL:C29
  • F02
  • F13

مراجع

اختیاری امیری، رضا، علیپور، فاطمه و حسن زاده، فرامرز. (1398). تاثیر ناسیونالیسم اقتصادی امریکا بر نظم تجاری لیبرال. فصلنامه سیاست جهانی، 8 (1): 161-192.
افراسیابی، مهران. پهلوانی، مصیب. و حسین زاده، رمضان. (1398). بررسی اثر سرمایه انسانی بر همگرایی منطقه‌ای در اقتصاد ایران: رهیافت اقتصادسنجی فضایی. مدلسازی اقتصاد سنجی، 16: 67-85.
اکبریان، رضا. و شکری، محسن. (1398). جهانی شدن و منطقه­گرایی اقتصادی در حوزه شورای همکاری خلیج فارس. فصلنامه سیاست جهانی، 5 (2): 177-208.
بزرگی، وحید. و حسینی، میرعبداله. (1390). سازمان همکاری شانگهای: تحولات گذشته و چشم‌انداز آینده. مطالعات اوراسیای مرکزی، 4(7). 1-26.
بی نیاز، علی. (1390).  نگاهی به تحولات تاریخی منطقه­گرایی اقتصادی: از منطقه­گرایی به نامنطقه­گرایی. فصلنامه برنامه­ریزی و بودجه، 16 (115): 83-111.
جعفری، علی اکبر، بلباسی، میثم و اسفندیار، شهرام. (1396). منافع ملی و عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای. دو فصلنامه دانش سیاسی، 13 (2): 163-200.
حاجی یوسفی، امیرمحمد. و الوند، مرضیه سادات. (1387). ایران و سازمان همکاری­های شانگهای: هژمنی و ضد هژمونی.  پژوهشنامه علوم سیاسی، 3 (2): 163-194.
حیدریان دولت آبادی، محمدجواد. و مظاهری کوهانستانی، رسول. (1398). شروط مندرج در موافقت نامه­های دوجانبه سرمایه­گذاری جمهوری اسلامی ایران. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 6 (1). 109-130.
دهشیری، محمد رضا. و رضائی جعفری ، محسن.(1393). نومنطقه­گرایی در سیاست خارجی ایران، فصلنامه سیاست جهانی، (2)3: 191-226.
رازینی، ابراهیم علی. شاهانی، فائقه. و وجدانی طهرانی، هدیه. (1392). بررسی پتانسیل تجاری میان ایران و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای(SCO) با استفاده از مدل جاذبه، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی،69: 1-17.
رسولی نژاد، احسان. و کاظم نیا، ترانه. (1398). راهبردهای توسعه صادرات کالای ایرانی به بازار فدراسیون روسیه: مطالعه موردی فرآورده های لبنی. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، 6: 844-863.
رنجکش، محمدجواد. (1396). جهانی شدن اقتصادی؛ امکان یا امتناع گزینه­های دیگر (اسلام). فصلنامه بررسی مسائل اقتصاد ایران، 4(2): 25-44.
سرمست، حمیدرضا. بیژنی، علی. و اخباری، محمد.(1398). ارائه الگوی منطقه­گرایی ایران و آسیای مرکزی. فصلنامه نگرش­های نو به جغرافیای انسانی،  12(1): 311-324.
سلیمان پور، هادی. و دامن پاک جامی، مرتضی. (1388). نقش چندجانبه­گرایی و ترتیب­های تجاری منطقه­ای در پیشبرد دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات اوراسیای مرکزی، 2(3): 96-77.
سلیمان پور، هادی. و سلیمانی درچاق، مریم. (1395). همگرایی اقتصادی در اوراسیای مرکزی در تطبیق با الگوی کانتوری و اسپیگل.فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز،. 93: 69- 98.
سیف زاده، حسین.(1389). نظریه­پردازی در روابط بین­الملل مبانی و قالب­های فکری. نشر سمت: تهران.
صابری حقایق، رحمت علی. حسنقلیپور، طهمورث. و آقازاده، هاشم. (1397). روابط تجاری ایران و روسیه: راهبردی برای توسعه تجارت غیر نفتی، 8 (1): 281- 312.

عسگری، منصور. (1398). عوامل موثر بر صادرات ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا. مدلسازی اقتصادی، 13 (47): 77-102.

کمالی اردکانی، مسعود. (1387). فرصت­ها و چالش­های تعامل منطقه­گرایی و چندجانبه­گرایی. بررسی­های بازرگانی، 6 (32): 59-71.

 

مانی، کامران. (1394). ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ راﺑﻄﺔ  ﺑﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ ﺗﺠﺎری  ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎزار. فصلنامه بررسی مسائل اقتصاد ایران، 2 (2): 107-124.
متقی، سمیرا. سحابی، بهرام. متقی، افشین. و صفوی، بیژن. (1391). بررسی ایجاد یک بلوک تجاری در کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه (کاربرد هم­گرایی اقتصادی). پژوهشنامه اقتصادی، 12 (47): 175-196.
محمدزاده اصل، نازی. و محمدی، فرناز. (1391). بررسی عوامل موثر بر صادرات غیر نفتی ایران با تاکید بر جهانی­شدن. فصلنامه علوم اقتصادی، 1: 7-30.
محمدی پور، سعید. اخباری، محمد. و حمزه، فرهاد.(1398). ارایه الگوی همگرایی منطقه­ای فیمابین کشورهای ایران، عراق و ترکیه با تاکید بر ساختار ژئوپلتیکی منطقه. فصلنامه نگرش­های نو به جغرافیای انسانی، 11 (4): 423-434.
مشیرزاده، حمیرا. (1390). نظریه­های روابط بین­الملل. انتشارات سمت: تهران.
میرفخرایی، سیدحسن. (1394). اتحادیه اقتصادی اوراسیا و الزامات ژئواکونومیک آن برای ایران. پژوهشنامه روابط بین­ الملل، 8 (32): 143-175.
Bagwell, K., and Staiger, R.W. (2004). Multilateral trade negotiations, bilateral opportunism and the rules of GATT/WTO. Journal of International Ecocomics. 63 (1). pp. 1-29.
Baldwin, E.R., and Venables, J.A. (2004). Regional Economic Integration. London School of Economics.
Cantori, L., and Spiegel, S. (1973). The Analysis of Regional International Politics: The Integration Versus the Empirical Systems Approach. International Organization. 27 (4). pp. 465-494.
Choi, J.Y. (2012). A Comparative Analysis of Economic Regionalism in Europe and East Asia: A Historical Institutionalist Approach. Journal of International and Area Studies. 19 (1). pp. 59 -77.
Coulibaly, S., Erbao, C., and Mekongcho, T. (2018). Economic globalization, entrepreneurship, and development. Technological Forecasting and Social Change. 127. pp. 271-280.
Dubravska, M., and Sira, E. (2015). The Analysis of the Factors Influencing The International Trade of The Slovak Republic. Procedia Economics and Finance. 23. pp. 1210- 1216.
Erguzel, O., Tunahan, H., and Esen, S. (2016). Measuring the globalization of cities from the new regionalism perspective. SpringerPlus. 1536. DOI: https://doi.org/10.1186/s40064-016-3179-0
Fernandez, R. (1997). Returns to Regionalism: An Evaluation of Nontraditional Gains from Regional Trade Agreements. Research working paper; no. WPS 1816 Washington, D.C.: World Bank Group.
Freund, C. (2000). Multilateralism and the endogenous formation of preferential trade agreements. Journal of International Economics. 52 (2). pp. 359 – 376.
Hoekman, B., Matoo A., and English Ph. (2002). Development, Trade and the WTO, Development, trade and the WTO: a handbook (English). Washington, D.C.: World Bank Group.
Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. Springer-Verlag, New York.
Kaplan, R. and Norton, D. (1996). The Balanced Scorecard: Translating Strategy into Action. Harvard Business School Press. Massachusetts.
Marquez-Ramos, L., Martinez-Zarzoso, I., and Suarez-Burguet, C. (2011). Determinants of Deep Integration: Examining Socio-political Factors. 22. pp. 479- 500.
Pangestu, M., and Scollay, R. (2001). Regional Trading Arrangements: Stocktake and Next Steps. Trade Policy Forum, Bangkok, Thailand.
Park, I., and Park, S. (2007). Reform-Creating Regional Trade Agreements and Foreign Direct Investment: Applications for East Asia. Working Paper Series Vol. 2007-01, The International Centre for the Study of East Asian Development, Kitakyushu.
Rasoulinezhad, E. (2020). Energy Trade and Economic Integration between the Commonwealth Independent States and China. Journal of Economic Integration. 35 (1).pp. 172-190.
Saggi, K., and Yildiz, H.M. (2010). Bilateralism, multilateralism, and the quest for global free trade. Journal of International Economics. 81 (1). pp. 26 – 37.
Schiff, M., and Winters, L.A. (2002). Regionalism and Development: The Implication of World Bank Research for ACP and Latin American Countries. Journal of World Trade. 36(3). pp 479-499.
Sugimoto, Y., and Nakagawa, M. (2011). Endogenous trade policy: Political struggle in the growth process. Structural Change and Economic Dynamics. 22. pp. 12-29.
Todaro, M.P., and Smith, S.S. (2006). Economic Development. United States: Pearson Education.
Zhang, J., and He, X. (2014). Economic nationalism and foreign acquisition completion: The case of China. International Business Review. 23. pp. 212-227.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 22 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 26 دی 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار