متغیرهای کلان اقتصادی و درآمد مالیاتی در اقتصاد ایران

منتظری, جلال; جعفری صمیمی, احمد

doi:10.30465/ce.2020.5421

متغیرهای کلان اقتصادی و درآمد مالیاتی در اقتصاد ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار پژوهشکده اقتصاد و مدیریت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

² استاد گروه اقتصاد دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران

10.30465/ce.2020.5421

چکیده

مالیات به دلیل ماهیت اجباری و منظم بودن، مهمترین منبع درآمدی دولت در تامین مالی برنامه های توسعه از جمله تقویت زیرساختارهای فیزیکی می باشد، که از این منظر مسئله شناسایی عوامل تعیین کننده درآمد مالیاتی دارای اهمیت ویژه در هر اقتصادی است که اقتصاد ایران نیز نمی تواند از این اصل مستثنی باشد. بر این اساس و با توجه به نسبت پایین درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی (GDP) در کشور، مطالعه حاضر تلاش کرده است تا با کمک الگوی خود توضیح با وقفه های گسترده (ARDL)، به بررسی نحوه اثرگذاری متغیرهای کلان اقتصادی (رشد اقتصادی، تورم، نرخ ارز و آزادی تجاری) بر درآمدهای مالیاتی دولت در سالهای بعد از پیروزی انقلاب (1357-1397) بپردازد.
یافته های حاصل از برآورد الگوی بلندمدت این تحقیق؛ منطبق بر دیدگاه های کالدور (1962)، تودارو (1969)، اولیورا – تانزی (1977) و تانزی (1989)؛ نشان می دهد که رشد اقتصادی، تورم، تغییرات نرخ ارز رسمی و نرخ شهرنشینی - به دلیل عدم توسعه یافتگی اقتصاد ایران - اثر منفی بر درآمد مالیاتی داشتهاند. همچنین، نتایج نشان میدهند آزادی تجاری و سهم ارزش افزوده گروه خدمات از GDP اثر مثبت و معنادار و بیثباتی مالی اثر منفی و معنادار بر درآمد مالیاتی داشته است. نهایتاً و بر اساس یافته های این تحقیق، شواهدی دال بر اثرگذاری معنادار متغیرهای نوسانات نرخ ارز، درآمدهای نفتی دولت و سهم ارزش افزوده گروه های کشاورزی و صنایع و معادن از GDP، بر درآمد مالیاتی مشاهده نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Macroeconomic Variables and Tax Revenue in Iran's Economy

نویسندگان [English]

j m ¹
Ahmad Jafari Samimi ²

¹ Assistant Professor, Institute of Economics and Management, Institute of Humanities and Cultural Studies

² Professor, Department of Economics, Faculty of Economics and Administrative Sciences, Mazandaran University

چکیده [English]

Taxation due to its mandatorily and regularity is the most important source of government revenue in financing development programs, including strengthening physical infrastructure. Accordingly, the issue of identifying the determinants of tax revenue is of particular importance in any economy that Iran's economy cannot excluded from this principle. Thus, this study investigates the effect of macroeconomic variables (economic growth, inflation, exchange rate and Openness) on government tax revenues using an Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model in Iran during 1978-2018.
The results from this study support the views of Calder (1962), Tudaro (1969), Olivera-Tanzi (1977), and Tanzi (1989) and show that economic growth, inflation, official exchange rate changes, and urbanization - Due to the underdevelopment of the Iran's economy - have a negative impact on tax revenue. Also, our findings indicate that Openness and share of services in GDP have a positive and significant effect and financial instability has a negative and significant effect on tax revenue. Finally, based on the findings of this study, there is no evidence that the variables of exchange rate fluctuations, government oil revenues and share of agricultural and industrial in GDP, have a significant impact on tax revenue.

کلیدواژه‌ها [English]

Macroeconomic Variables
Fiscal Policy
Tax Revenue
Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Approach
Iran. JEL Classification: C22
H11
H20

مراجع

پژویان، جمشید، احمدی، سعیده، مهرآرا، محسن و معمارنژاد، عباس (1397). آزادسازی تجاری و ساختار مالیاتی کشورهای کمتر توسعهیافته و در حال ‌توسعه عضو WTO. فصلنامه پژوهشنامه مالیات، 26(37): 40- 11.

تمیزی، علیرضا (1397). بررسی عوامل تعیین‌کننده درآمدهای مالیاتی در ایران: رویکرد اقتصادسنجی بیزینی. فصلنامه اقتصاد مقداری، 15(1): 225 -244.

دادگر، یداله و نظری، روح‌اله (1391). آزمون قانون واگنر در کشورهای منتخب و ایران (2010-1980). فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 2(6): 172- 149.

ستاریفر، محمد، زارعی، حمیدرضا و شکری، نوشین (1393). اثر مهاجرت و شهرنشینی بر اشتغال غیررسمی در مناطق مختلف ایران (روش شاخصهای چندگانه - علل چندگانه (MIMIC)). فصلنامه علوم اقتصادی، 8(29): 70- 49.

شمسالدینی، مصطفی و شهرکی، جواد (1395). بررسی عوامل مؤثر بر میزان درآمدهای مالیاتی در ایران. فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، 8(15): 116- 77.

کریمی پتانلار، سعید، جعفری صمیمی، احمد و رضایی روشن، اختر (1391). اثر فساد مالی بر درآمدهای مالیاتی: مطالعه موردی کشورهای منتخب در حال توسعه. فصلنامه سیاستهای اقتصادی، 8(1): 172- 151.

گرایینژاد، غلامرضا و چپردار، الهه (1391). بررسی عوامل مؤثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران. فصلنامه اقتصاد مالی.6(20): 92- 69.

نجارزاده، رضا و زارع، حمیدرضا (1385). برآورد کشش و وقفه درآمد مالیاتی شرکتها در استان تهران. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، 6(3): 69- 49.

Addison, T., & Levin, J. (2012). The Determinants of Tax Revenue in Sub-Saharan Africa.

Piancastelli, M., & Thirlwall, A. P. (2019). The Determinants of Tax Revenue and Tax Effort in Developed and Developing Countries: Theory and New Evidence 1995-2015 (No. 1903). School of Economics, University of Kent.

Agbeyegbe, T. D., Stotsky, J., & WoldeMariam, A. (2006). Trade Liberalization, Exchange Rate Changes, and Tax Revenue in Sub-Saharan Africa. Journal of Asian Economics, 17(2), 261-284.

Ahmad, K., Ali, S., & Ali, A. (2018). Trade Revenue Implications of Trade Liberalization in Pakistan. Pakistan Journal of Applied Economics, 24 (Special issue 2018), 27-50

Ahmed, Q. M., & Muhammad, S. D. (2010). Determinant of Tax Buoyancy: Empirical Evidence from Developing Countries. European Journal of Social Sciences, 13(3), 408-418.

Atsan, E. (2017). the Determinants of Tax Capacity and Tax Effort in Turkey for the Period of 1984-2012. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 214-234.

Ayenew, W. (2016). Determinants of Tax Revenue in Ethiopia (Johansen co-integration approach). International Journal of Business, Economics and Management, 3(6), 69-84.

Ayyele, B. Z. (2015). Determinants of Tax Revenue Performance: Ethiopian Federal Government. Thesis of Master of Science in Accounting and Finance, Addis Ababa University College of Busisness AND Economics Department of Accounting and Finance.

Barro, R. J., & Sala-i-Martin, X. (1992). Public Finance in Models of Economic Growth. The Review of Economic Studies, 59(4), 645-661.

Boukbech, R., Bousselhami, A., & Ezzahid, E. (2018). Determinants of Tax Revenues: Evidence from Sample of Lower Middle Income countries. Applied Economics and Finance, 6(1), 11-20.

Calderón, C. A. (2004). Real Exchange Rates in the Long and Short Run: A Panel Cointegration Approach. Revista de Análisis Económico, 19(2), 41-83.

Castro, G. Á., & Camarillo, D. B. R. (2014). Determinants of Tax Revenue in OECD Countries over the Period 2001–2011. Contaduría y administración, 59(3), 35-59.

Côté, A. (1994). Exchange Rate Volatility and Trade. Bank of Canada.

Chelliah, R. J. (1971). Trends in Taxation in Developing Countries. Staff Papers, 18(2), 254-331.

Dzingirai Canicio, T. Z. (2014). Causal Relationship between Government Tax Revenue Growth and Economic Growth: A Case of Zimbabwe (1980-2012). Journal of economics and sustainable development, 5(17): 13-15.

Fenochietto, M. R., & Pessino, M. C. (2013). Understanding Countries’ Tax Effort (No. 13-244). International Monetary Fund.

Futagami, K., Morita, Y., & Shibata, A. (1993). Dynamic Analysis of an Endogenous Growth Model with Public Capital. The Scandinavian Journal of Economics, 95(4), 607-625.

Hau, H. (2002). Real Exchange Rate Volatility and Economic Openness: Theory and Evidence. Journal of money, Credit and Banking, 34(3), 611-630.

Hinrichs, H. H. (1966). A General Theory of Tax Structure: Change during Development. Cambridge, MA: Harvard Law School International Program.

Kaldor, N. (1962). Will Underdeveloped Countries Learn to Tax? Foreign Aff., 41, 410.

Kwesi Ofori, I., Obeng, C. K., & Armah, M. K. (2018). Exchange Rate Volatility and Tax Revenue: Evidence from Ghana. Cogent Economics & Finance, 6(1), 1-17.

Langford, B., & Ohlenburg, T. (2016). Tax Revenue Potential and Effort: An Empirical Investigation. International Growth Center (IGC), 1-30.

Mawejje, J., & Sebudde, R. K. (2019). Tax Revenue Potential and Effort: Worldwide Estimates Using a New Dataset. Economic Analysis and Policy.

Nkoro, E. and Uko, A. K. (2016). Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Cointegration Technique: Application and Interpretation. Journal of Statistical and Econometric Methods, 5 (4), 63-91.

Muibi, S. O., & Sinbo, O. O. (2013). Macroeconomic Determinants of Tax Revenue in Nigeria (1970-2011). World Applied Sciences Journal, 28(1), 27-35.

Pesaran M. H. and Pesaran B. (1997). Working with Microfit 4.0: Interactive Econometric Analysis. Oxford, Oxford University Press.

Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1998). An Autoregressive Distributed-Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis. Econometric Society Monographs, 31, 371-413.

Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.

Prammer, D., & Reiss, L. (2015). Impact of Inflation on Fiscal Aggregates in Austria. Monetary Policy & the Economy, 15(1), 27-41.

Rogoff, K. (1998). Blessing or Curse? Foreign and Underground Demand for Euro Notes. Economic Policy, 13(26), 262-303.

Saint-Paul, G. (1992). Fiscal Policy in an Endogenous Growth Model. The Quarterly Journal of Economics, 107(4), 1243-1259.

Sharma, P., & Singh, J. (2015). Determinants of Tax-Revenue in India: A Principal Component Analysis Approach. International Journal of Economics and Business Research, 10(1), 18-29.

Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.

Taha, R., Nanthakumar, L., & Colombage, S. R. (2011). The Effect of Economic Growth on Taxation Revenue: The Case of a Newly Industrialized Country. International Review of Business Research Papers, 7(1), 319-329.

Tanzi, V. (1992). Structural Factors and Tax Revenue in Developing Countries: A Decade of Evidence. Open Economies: Structural Adjustment and Agriculture, ed. by Ian Goldin and L. Alan Winters (Cambridge: Cambridge University Press), pp. 267–281.

Tanzi, V. (1989). The Impact of Macroeconomic Policieson the Level of Taxation and the Fiscal Balance Indeveloping Countries. Staff Papers, 36(3), 633–656.

Tanzi, V., & Zee, H. H. (1997). Fiscal Policy and Long-Run Growth. Staff Papers, 44(2), 179-209.

Thao, D. T. and Hua, Z. J. (2016). ARDL Bounds Testing Approach to Cointegration: Relationship International Trade Policy Reform and Foreign Trade in Vietnam. International Journal of Economics and Finance, 8 (8): 84-94.

Tobin, J. (1955). A Dynamic Aggregative Model. Journal of Political Economy, 63(2), 103-115.

Todaro, M. P. (1969). The Urban Employment Problem in Less Developed Countries: An Analysis of Demand and Supply.

Zarra-Nezhad, M., Ansari, M. S., & Moradi, M. (2016). Determinants of Tax Revenue: Does Liberalization Boost or Decline It? Journal of Economic Cooperation & Development, 37(2), 103.