بررسی تأثیرات نامتقارن شوک‎های قیمت نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکدۀ اقتصاد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی

چکیده

چکیده
اتکای بیش ‎از ‎اندازۀ کشورهای صادرکنندۀ نفت به درآمدهای نفتی و تک‎پایگی اقتصاد، از نظر اقتصاددانان پدیده‌ای نامطلوب به ‎شمار می‌رود. نامطلوب‎بودن این پدیده عمدتاً ناشی از برونزا‎‎بودن قیمت نفت برای این کشورها و تأثیرات عمیق افزایش یا کاهش ناگهانی قیمت نفت در بازار‎های جهانی بر اقتصاد این کشورهاست. در این مقاله، آثار بروز تغییرات پیش‎بینی‎نشده و برونزا در قیمت‎های جهانی نفت، که از آن به‎عنوان شوک نفتی یاد ‎می‎شود، روی چهار متغیر کلان اقتصادی ایران شامل نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم، نرخ رشد مخارج عمرانی دولت و نرخ رشد مخارج جاری دولت، با استفاده از الگوی خود‎رگرسیون‎ برداری ساختاری طی دورۀ 1369 تا 1387 و مبتنی بر داده‌های فصلی مورد بررسی قرار گرفته ‎است. نتایج حاصل در خصوص فرضیۀ اصلی تحقیق مبنی بر عدم ‎تقارن تکانه‎های مثبت و منفی، دلالت بر آن دارد که تأثیرات تکانه‎های منفی به صورت کاهش رشد اقتصادی به مراتب بیشتر از تأثیرات تکانه‎های مثبت به صورت افزایش رشد اقتصادی بوده است. همچنین، متغیر نرخ تورم و نرخ رشد مخارج جاری دولت نیز در پاسخ به شوک‎های مثبت و منفی، رفتار کاملاً نامتقارن از خود نشان‎ می‎دهند، به‎گونه‌ای که شوک منفی قیمت نفت در مقایسه با شوک مثبت، اثر بیشتری بر این متغیرها دارد. اما، در خصوص متغیر نرخ رشد مخارج عمرانی دولت، نتایج از اثرگذاری بیشتر شوک‎های مثبت بر رفتار این متغیر نسبت به شوک‎های منفی حکایت دارد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Asymmetric Effects of Oil Price Shocks on Iran’s Major Economic Variables

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Eltejaei 1
  • Mohammad Arbab Afzali Arbab Afzali 2
1 Assistant Professor, Economics Department, Institute for Humanities and Cultural Studies
2 M.A in Economics
چکیده [English]

Too much reliance on oil incomes in oil-exporter countries is considered by economists as an undesired phenomenon. The phenomenon is undesirable because of exogenous nature of the oil price for these countries and the severe effects of sudden changes in the world oil price on the economy of such countries. This paper is an attempt to study the effects of unpredicted and exogenous changes of oil prices known as oil shocks during 1990 and 2008 on four major variables of Iran’s economy including economic growth, inflation rate and growth rates of government’s current and capital expenditures. For this purpose, Structural Vector Autoregressive Model and seasonal data are used. The results regarding the main hypothesis of the research about asymmetry in the effects of positive and negative shocks reveal that the effect of negative shocks in form of decrease in economic growth is quite greater than that of positive shocks in form of increase in economic growth. Also, the inflation rate and government’s current expenditure growth rate show an asymmetric reaction to positive and negative shocks, in a way that the negative shocks of oil price has more effect on the said variables than the positive shocks.  However, for the government’s capital expenditure growth rate, the results indicate that positive shocks are more effective on the reaction of this variable.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Oil Shocks
  • Asymmetric Effects
  • GARCH Conditional Heteroskedasticity
  • Structural Vector Autoregressive Model
  • Impulse Response Function
ابریشمی، حمید و دیگران (1388). «رابطۀ تکانه‎های نفتی و رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک: آیا این رابطه نامتقارن است؟»، فصلنامۀ مطالعات اقتصاد انرژی، ش 7.
 
امینی، محمدعلی و دیگران (1375). سایۀ نفت بر اقتصاد ایران و نگرشی بر عملکرد برنامۀ اول توسعۀ اقتصادی و اجتماعی کشور از سال 1368 تا 1372، شیراز: واحد اقتصادی ادارۀ کل امور اقتصادی و دارایی استان فارس.
 
اندرس، والتر (1389). اقتصادسنجی سری‌های زمانی، ترجمۀ مهدی صادقی و سعید شوال‎پور، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
 
بانک اطلاعاتی سری‌های زمانی بانک مرکزی (سال‌های گوناگون). بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
 
کشاورزیان، مریم (1387). «اثرات نامتقارن قیمت نفت بر رشد اقتصادی کشورهای OECD»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه تهران.
 
هلالی، علیرضا (1389). «بررسی عدم تقارن اثر درآمدهای نفتی بر سطح تولید و قیمت در ایران»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.
 
Burbridge, J and A. Harrison (1984). “Testing for the Effects of Oil-Prices Rises Using Vector Auto Regressions”, International Economic Review 25.
 
Eltony, N. M. and N. Al-Awadi (2001). “The Flactuations of Oil Price and Macroeconomy in Kuwait”, Energy Policy.
 
Farzanegan, M. R. and G. Markwardt (2008). “The Effects of Oil Price Shocks on the Iranian Economy”, Energy Economics.
 
Hamilton, J. (1996). “This Is What Happened to the Oil Price-Macro Economy Relationship?”, Journal of Monetary Economics, No 38
 
Hamilton, J. (2003). “What is an Oil Shock?”, Journal of Economics.
 
Hooker and Mork. (1999). “What Happended. to the Oil Price- Macro Economy Relationship?”, Journal of Monetary Economics.
 
Iwayemi, A. and F. Babajide (2010). “Impact of Oil Price Shocks on Selected Macroeconomic Variables in Nigeria”, Energy Policy.
 
Lee, K. and R. Rattio (2001). “Oil Price Shocks and Japanese Economy”, Journal of Japan and the World Economy.
 
Lee, K., Ni, S. and R. Rattio (1995). “Oil Shocks and the Macroeconomy: The Role of Price Variability”, Energy Journal.
 
Lutkepohl, H. (2004). Applied Time Series Econometric, Cambridge University Press.
 
Yahia, A. and M. Mokhtar (2007). “The Effect of Libyan Oil Export on the Economic Growth”, Energy Policy.