تاثیر بیماری هلندی بر صنعتی شدن ایران رویکردی از قضیه ریبجنسکی (1397-1357)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه ایلام، ایران

10.30465/ce.2024.41456.1789

چکیده

درآمدهای حاصل از فروش منابع طبیعی بخصوص نفت سهم قابل ملاحظه ای در تولید ناخالص داخلی ایران دارد. از طرفی نوسانات در درآمد نفت تأثیراتی را بر بخش های مختلف اقتصاد داشته است. از این رو شناخت نحوه اثر این نوسانات در درآمد نفت بر رشد بخش های اقتصادی از جمله صنعت در ایران به عنوان یک کشور مهم صادرکننده نفت برای سیاست‌گذاری‌های اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر همین اساس در این مطالعه با استفاده از الگوی (SVAR) به بررسی اثر بی ثباتی در درآمد نفت بر رشد بخش صنعت در طی دوره ی زمانی 1397-1357 پرداخته شده است. نتایج نشان داد که ایجاد یک تکانه مثبت به اندازه یک انحراف معیار در متغیر نسبت درآمد نفت به تولید ناخالص داخلی در کوتاه مدت بر تولیدات صنعتی و رشد بخش صنعت تاثیر منفی می‌گذارد و در بلند مدت نهایتا موجب کاهش رشد بخش صنعت و صادرات صنعتی می شود. هم‌چنین نتایج تجزیه و تحلیل واریانس نشان‌دهنده ارتباط موثر بین رشد بخش صنعت و متغیر نسبت درآمد نفت به تولید ناخالص داخلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of Dutch disease on Iran industrialization An approach of the Rybczynski's theorem(1978-2018)

نویسندگان [English]

  • abdullah shayan 1
  • milad gholami 2
1 Assistant Professor of Economics, Faculty of Humanities, Ilam University
2 Master in Economics, Ilam Univercity
چکیده [English]

The income from the sale of natural resources, especially oil, has a significant contribution to the GDP in Iran. facing oil income fluctuations will have effects on various economic sectors. Therefore, understanding the economic impact of these fluctuations in oil income on the growth of economic sectors including industry in Iran is of particular importance for economic policy making. Accordingly, the effect of volatility in oil income on the growth of the industrial sector during the time period of 1976-2018 has been investigated using SVAR model. The results showed that the creation of a positive momentum equal to one standard deviation in the ratio of oil income to GDP in the short term has a negative impact on industrial production and the growth of the industrial sector. However, in the long term gradually causes a decrease in the growth of the industrial sector and industrial exports. Also, the results of the analysis of variance show an effective relationship between the ratio of oil income to GDP and the growth of the industrial sector in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dutch disease
  • industrial sector growth
  • Rybczynzki's theorem
  • structural vector Autoregression Approach
  • IRAN
ابراهیمی، محسن، محمد سالاریان و سید محمد علی حاجی­میرزایی (1387)، «بررسی مکانیسم­های اثرگذاری درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده­ی نفت از دیدگاه بلای منابع طبیعی»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، س 5، ش 16، صص 131-156.
ابریشمی، حمید و آذر مصطفایی (1380)، «بررسی رابطه بین رشد اقتصادی و مصرف فرآورده های عمده نفتی در ایران»، فصلنامه دانش و توسعه، ش 14، صص 11-45.
امامی، کریم و مهدی ادیب پور (1389)، «بررسی اثرات نامتقارن شوک­های نفتی بر تولید»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 3، ش 4، صص 26-1.
پاسبان، فاطمه (1383)، «تأثیر نوسانات قیمت نفت بر تولید بخش کشاورزی ایران (بیماری هلندی)»، فصلنامه پژوهش‌نامه­ اقتصادی، جلد4، ش1، صص136-117.
ثابت فر، پویا، (1400)، تجارت بین الملل، انتشارات مشاوران صعود ماهان، تهران، صص 75-76.
جهانی‌رائینی، پروانه، امیر مرتضوی و محمد مهدی مجاهدی (1386)، «بررسی آثار درآمدهای نفتی بر اقتصاد ایران (به عنوان موردی مشابه بیماری هلندی)»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، جلد 14، ش (39 و 40)، صص 104-135.
حسینی نسب، سید ابراهیم، سولماز عبدالهی حق، علیرضا ناصری و لفعلی عاقلی کهنه شهری (1395)، «بررسی اثرات افزایش درآمدهای نفتی و مدیریت آن بر مسیر بهینه متغیرهای کلان اقتصاد ایران با تکیه بر مدل تعادل عمومی پویا»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی رشد و توسعه پایدار، دوره 16، ش2، صص 173-200.
خلیل زاده، جواد، کیومرث شهبازی، محمدرضا حلاج یوسفی و حبیب آقاجانی (1392)، «مطالعه تاثیر افزایش درآمدهای نفتی بر ارزش افزوده بخش صنعت در ایران»، فصلنامه علمی- پژوهشی راهبرد اقتصادی، سال دوم، ش 7، صص 154-177.
خیرخواهان، جعفر و حمید رضا برادران شرکاء (1382)، «رونق و نرخ پس انداز در کشورهای اوپک»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 5، ش16، صص 101-132.
کهزادی، نوروز (1384)، «بررسی تجارب کشورها در اداره صندوق های ذخیره ارزی – راهکارهایی در جهت کاهش عوارض بیماری هلندی بر اقتصاد ایران»، منتشر نشده، تهران، بانک توسعه صادرات ایران و صندوق ضمانت ایران. صص 11-14.
صادقی سقدل، حسین، علی قنبری، فرناز قربانی و زهرا کشاورز (1392)، «برآورد شاخص بیماری هلندی در کشور ایران با رویکرد فازی»، مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، جلد10، ش 1، صص 161-180.
صادقی، سید کمال، محمد باقر بهشتی، رضا رنج پور و سعید ابراهیمی (1396)، «تحلیل تجربی تاثیر مالیات‌های مستقیم بر توزیع درآمد در ایران: کاربرد مدل خود رگرسیون برداری عامل افزوده»، پژوهشنامه مالیات، دوره26، ش 37، صص41-72.
عبدالهی آرانی، مصعب، محمد رضا قاسمی و محمد صفاکیش (1396)، «بررسی تاثیر تکانه‌های سیاست پولی و مالی بر بخش صنعت ایران دوره 1383-1395(رهیافت SVAR)»، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، دوره22، ش3، صص 109-140.
متوسلی، محمود و معصومه فولادی (1385)، «بررسی آثار افزایش قیمت جهانی نفت بر تولید ناخالص داخلی و اشتغال در ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی محاسبه‌ای»، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 41، ش76،، صص 51-76.
محنت فر، یوسف (1395)، «بررسی تاثیر تکانه های نفتی بر متغیرهای کلان در ایران»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، دانشگاه بو علی سینا، همدان، س 5، دوره 5، ش17، صص 242-226.
معاونت اقتصادی مرکز تحقیقات و بررسی های اقتصادی (1397)، «اقتصاد به زبان ساده (بیماری هلندی)»، ش 33، صص 1- 33. https://otaghiranonline.ir/news/15833
ناجی میدانی، علی اکبر، محمد حسین مهدوی عادلی و مهدیه عربشاه دلویی (1394)، «بررسی رابطه بین صنعتی شدن و کارایی انرژی بخش صنعت در ایران»، سیاستگذاری اقتصادی، دوره 7، ش13، صص 27-56.
یاوری، کاظم، مهدیه رضا قلی زاده و مجید آقایی (1390)، «بررسی رشد اقتصادی در کشورهای وابسته به منابع طبیعی (با تاکید بر منابع نفتی)»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، س 5، ش 3، دوره 15، صص 25-46.
یداله زاده طبری، ناصر (1372)، «اثر افزایش قیمت نفت بر ساختار اقتصاد ایران: بیماری هلندی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.
Blanchard, Olivier and Danny Quah (1989), The Dynamic Effects of Aggregate Demand and Supply Disturbances. American Economic Review, 79: 655-673.
Chatziantoniou, Ioannis, Duffy, David and filis, George (2013), stock Market Response to Monetary and fiscal policy shocks: multi- country evidnce, Economic Modelling, 30: 454-769.
Elbourne, Adam (2008), The UK Housing Market and the Transmission of Monetary Policy:  An SVAR Approach. Journal of Housing Economics, 17(1), pp. 65-87.
Hirschman, Albert (1958), The stategy of economic development. New Haven, conn: Yale University Press.
Ivanov, Ventzislav and Kilian, Lutz (2005), A practitioners Guidde to lag Order Selection for VAR Impulse Response Analysis, Studies. In Non- Linear Dynamics& Economet- rics,Vol.9. No.1, PP.1-34.
Luiz Carlos Bresser-Pereira (2020), Neutralizing the Dutch disease. Journal of Post Keynesian Economics, 43:2, 298-316, DOI: 10.1080/01603477.2020.1713004
Olusi, Janet and Olagunju, M.A. (2005), the primary sectors of the Economy and the Dutch Disease in Nigeria. the Pakistan Dewelopment Review, 44;2, pp.159-175.
Oomes, N. and Kalchera, K. (2007), Diagnosing Dutch Disease: dose Russia Hare the Symptoms?. IMF Working paper, 07/102.
Stijns, Jean-Philippe (2003), An Empirlcal Test of the Dutch Disease Hypothesis Using a Ravity Model Of trade’ Resources policy, 30, pp. 107-130.