مقایسة تطبیقی دیدگاه‌های اقتصاد نئوکلاسیک، اقتصاد نهادگرا، و جامعه‌شناسی اقتصادی

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

دکترای جامعه‌شناسی، گرایش توسعه و اقتصاد، استاد مدعو دانشگاه مازندران

چکیده

این مقاله درصدد است با مقایسة تطبیقی سه حوزة معرفتی اقتصاد نئوکلاسیک، اقتصاد نهادگرا، و جامعه‌شناسی اقتصادی به وجوه اشتراک و افتراق آن‌ها دست یابد. فصل مشترک این سه حوزه تلاش همگی آن‌ها برای فهم پدیده‌های اقتصادی است. دو حوزة اول در حوزة معرفت‌شناسی اقتصاد قرار می‌گیرند و حوزة سوم در حوزة معرفت‌شناسی جامعه‌شناسی است. در این مقاله در معرفی اقتصاد نئوکلاسیک مفروضات اصلی و پی‌آمدهای این مفروضات بررسی می‌شوند. در اقتصاد نهادگرا به انتقاداتی توجه می‌شود که نورث و کووز به اقتصاد نئوکلاسیک وارد کرده‌اند و مفهوم «هزینة مبادله» در نظریات نورث، کووز، و ویلیامسون بررسی می‌شود. در جامعه‌شناسی اقتصاد به جامعه‌شناسی اقتصادی کلاسیک با نمایندگی وبر و جامعه‌شناسی اقتصادی جدید با نمایندگی گرانوواتر توجه می‌شود. در آخر مقاله برخی از مهم‌ترین مناقشاتی بررسی می‌شود که در ایران میان اقتصاددانان مدافع بازار آزاد، اقتصاددانان مدافع نهادگرایی، و جامعه‌شناسان اقتصادی وجود دارد..

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Neoclassical Economics, Institutional Economics, and Economic Sociology; A Comparative Study

نویسنده [English]

  • Minoo Sedighi Kasmaee
Visiting Professor at University of Mazandaran
چکیده [English]

Comparing the three epistemic areas of neoclassical economics, institutional economics, and economic sociology, this paper seeks to reveal their commonalities and differentiations. The common feature of these domains is their trial to understand economic phenomena. The first two areas are in the field of the epistemology of economics and the third one is in the field of the epistemology of sociology. Introducing the neoclassical economics, this paper addresses the main assumptions and implications of these hypotheses. In the institutional economics, the North’s and Coase’s critiques to neoclassical economics will be addressed, and the concept of ‘transaction costs’ in North’s, Coase’s, and Williamson's views is drawn to attention. In the sociology of economics, classical economic sociology and new economic sociology will be discussed focusing on their main representatives that are Weber and Granovetter respectively. Finally, some of the major controversies among free-market advocates, institutionalism advocates, and defenders of economic sociologists in Iran are investigated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neoclassical Economics؛ Institutional Economics؛ Economic Sociology؛ Free Market؛ Democracy. JEL Classification: B22
  • B25
  • Z13
اباذری، یوسف (۱۳۹۲)، «بنیادگرایی بازار، تأملی در مبانی فلسفی مکاتب بازار آزاد»، مجلۀ مهرنامه، ش ۳۱.
اباذری، یوسف‌ (۱۳۹۷)، «ملاحظاتی دربارة آناتومی اقتصاد سیاسی»، سخن‌رانی در سمینار اقتصاد سیاسی ایران، مؤسسة مطالعات سیاسی‌ ـ اقتصادی پرسش.
اسلاملوئیان، کریم (۱۳۸۳)، «مکانیک مطلوبیت و نفع شخصی: نگرش دوباره به دکترین فایده‌گرایی جیونز»، مجلة تحقیقات اقتصادی، ش ۶۴.
پولانی، کارل (۱۳۹۶)، دگرگونی بزرگ: خاستگاه سیاسی و اقتصادی روزگار ما، ترجمة محمد مالجو، تهران: شیرازه.
پیت، ریچارد و الین هارت ویک (۱۳۸۴)، نظریه‌های توسعه، ترجمة مصطفی ازکیا، رضا صفری شالی، و اسماعیل رحمان‌پور، تهران: لویه.
حاتمی، عباس (۱۳۹۳)، «درآمدی بر عوامل افول و نوزایش جامعه‌شناسی اقتصادی»، اقتصاد تطبیقی، س 1، ش 1.
ریتزر، جورج (۱۳۷۹)، نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
سعیدی، علی‌اصغر (۱۳۸۸)، «تمایز جامعه‌شناسی اقتصادی و علم اقتصاد با تأکید بر نهادگرایی اقتصادی جدید»، اقتصاد و جامعه، ش ۱۹ و ۲۰.
سعیدی، علی‌اصغر (۱۳۹۴)، موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران دورة پهلوی: زندگی و کارنامة علی خسروشاهی، تهران: گام نو.
سعیدی، علی‌اصغر و فریدون شیرین‌کام (۱۳۸۴)، موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران دورة پهلوی: سرمایه‌گذاری خانوادگی خاندان لاجوردی، تهران: گام نو.
سعیدی، علی‌اصغر و فریدون شیرین‌کام (۱۳۸۸)،موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران دورة پهلوی: زندگی و کارنامة حاج محمدتقی برخوردار، تهران: گام نو.
سعیدی، علی‌اصغر و فریدون شیرین‌کام (۱۳۸۸)،موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران دورة پهلوی: زندگی و کارنامة محمدرحیم متقی ایروانی، تهران: گام نو.
سوئدبرگ، ریچارد (۱۳۹۱)، منفعت‌طلبی و ساختار اجتماعی: مباحثی در جامعه‌شناسی اقتصادی، ترجمة علی‌اصغر سعیدی، تهران: لوح فکر.
غنی‌نژاد، موسی (۱۳۸۹)، «خصوصی‌سازی در ایران یک نگاه اجمالی»، گفت‌وگو، ش ۵۶.
کلارک، باری (۱۳۸۹)، اقتصاد سیاسی تطبیقی، ترجمة عباس حاتمی، تهران: کویر.
کووز، رونالد (۱۳۸۵)، «ساختار نهادی تولید»، ترجمة محمود کاظمیان، اقتصاد سیاسی تحول همه‌جانبه، ش ۲.
مؤمنی، فرشاد و شیما حاجی ‌نوروزی (۱۳۹۶)، «اقتصاد سیاسی خصوصی‌سازی هم‌راه ‌با فساد»، پژوهش‌نامة اقتصادی، س 17، ش ۶۷.
نایب، سعید (۱۳۹۵)، «ویژگی‌های تبیین در دستگاه نظری نهادگرایی جدید»، اقتصاد تطبیقی، س 3، ش 1.
نورث، داگلاس (۱۳۸۵)، «اقتصاد نهادی نوین و توسعه»، ترجمة فرشاد مؤمنی، اقتصاد سیاسی تحول همه‌جانبه، ش ۱.
نورث، داگلاس، جان والیس، و باری وینگاست (۱۳۸۵)، «چهارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ مکتوب بشری»، ترجمة جعفر خیرخواهان، اقتصاد سیاسی، س 1، ش ۳.
وبر، ماکس (۱۳۹۰)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمة حسن چاوشیان، تهران: مرکز.
وبر، ماکس (۱۳۹۱)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمة عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران: علمی و فرهنگی.
 
Coleman, J. (1992), Rational Choice Theory, London: Sage.
Granovetter, Mark (1973), “The Strength of Weak Ties”, The American Journal of Sociology, vol. 78, no. 6.
Hirsch, P., S. Micheals, and R. Friedman (1987), “Dirty Hands Clean Models”, Theory and Society, vol. 16, no. 3.
Nee, V. (2005), The New Institutionalism in Economics and Sociology, The Handbook of Economic Sociology, N. Smelser and R. Swedberg (eds.), Princton: Princton University Press.
Smelser, N. and R. Swedberg (2005), The Handbook of Economic Sociology, Princton: Princton Press.
Samuelson, P. (1983), “Frank Night, 1885-1972”, in: Economic from the Heart, New York: Harcourt Brace Jovanivich.