ترکیب یا تفکیک اقتصاد و اخلاق: چرا و چگونه؟

راعی, هاشم

ترکیب یا تفکیک اقتصاد و اخلاق: چرا و چگونه؟

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

هاشم راعی

کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه اصفهان

چکیده

در چند دهۀ اخیر کتاب‌ها و مقالات بسیاری در‌زمینۀ اقتصاد و اخلاق با رویکردهای مختلف نگاشته شده است؛ از‌یک‌سو، اقتصاددانان حامی ایدۀ اخلاقی‌ترکردن علم اقتصاد، با تشریح نقایص و کاستی‌های «علم اقتصاد خالی از ملاحظات اخلاقی»، درصدد ایجاد راهی برای واردکردن اخلاق و ارزش‌های اخلاقی به علم اقتصاد برآمده‌اند و ازسوی‌دیگر، گروهی دیگر از اقتصاددانان این ایرادها را بر رویکرد فعلی علم اقتصاد وارد ندانسته‌اند. بررسی کامل و موشکافانۀ دلایل هر دو گروه روشن می‌کند که ترکیب اخلاق با اقتصاد هنجاری و هم‌چنین تأثیر اخلاق در اقتصاد به‌مثابۀ جامعۀ اقتصادی اجتناب‌ناپذیر و حتی ضروری است، اما دلایل حامیان دخالت اخلاق در اقتصاد اثباتی از اعتبار کافی برخوردار نیست و ورود اخلاق به این شاخۀ علم اقتصاد با منطق علمی سازگار نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Combination or separation of economics and ethics: Why and How?

نویسنده [English]

Hashem Raei

Saman Bank, Economic Research Division

چکیده [English]

In recent decades, several books and articles have been written in the field of “economics and ethics” with different approaches; On the one hand, economists that advocate a more ethical economics have tried to bring ethics and ethical values to the economics by explaining the shortcomings of "economics without moral considerations" And on the other hand, another group of economists has not accepted the objections to the orthodox economics. A comprehensive study of the reasons for both groups makes it clear that the combination of ethics with the normative economics as well as the impact of moral values on economy is inevitable and even necessary but the reasons for intervention of the ethics in the positive economics are not convincing.

کلیدواژه‌ها [English]

Ethics
Economics and Ethics
normative economics
positive economics
Economics History JEL : A12
A13
B40

مراجع

استیگلیتز، ژ. (1385)، «شکست اخلاق، بازار و دولت و جهانی‌شدن»، ترجمۀ ناهید حکمی اصفهانی، مجلۀ برنامه و بودجه، ش 97.

الوی، ج. (1384)، «تاریخچهای از علم اقتصاد در جایگاه علمی اخلاقی»، ترجمۀ علی نعمتی، مجلۀ اقتصاد اسلامی، س 5، پاییز.

توحیدینیا، ا. (1383)، «اخلاق، اقتصاد، و محیط‌زیست»، مجلۀ جستارهای اقتصادی، ش 2.

خاندوزی، س. (1385)، «نقش بسترسازی اخلاقی در توسعۀ اقتصادی»، مجلۀ اقتصاد اسلامی، س 6، بهار.

دادگر، یدالله (1385)، «اخلاق بازرگانی (و کسب‌وکار) از‌منظر اقتصاد و اقتصاد اسلامی»، مجلۀ پژوهش‌نامۀ بازرگانی، ش 38.

دادگر، یدالله (1394 الف)، «اخلاق و اقتصاد: پیوندی ساختاری، دوطرفه و پایدار»، مجلۀ اقتصاد تطبیقی، ش 2.

دادگر، یدالله (1394 ب)، ابعاد اساسی در اخلاق و اقتصاد، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

رنانی، محسن (1381)، «سقوط سرمایۀ اجتماعی»، مجلۀ آفتاب، ش 6.

سن، آمارتیا (1377)، اخلاق و اقتصاد، ترجمۀ حسن فشارکی، تهران: شیرازه.

علمی، ز.، م. شارع‌پور، و س. حسینی (1384)، «سرمایۀ اجتماعی و چگونگی تأثیر آن بر اقتصاد»، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، ش 71.

نمازی، ح. و ی. دادگر (1385)، ارتباط اقتصاد متعارف با اقتصاد ارتدکس و اقتصاد اخلاق مدار، تهران: شرکت سهامی انتشار.

ویلبر، چارلز ک. (21/06//1391)، «اقتصاد و اخلاق»، ترجمۀ هاشم راعی، روزنامۀ دنیای اقتصاد.

هاسمن، دانیل ام. و مایکل اس. مک‌فرسن (1386)، تجزیه و تحلیل اقتصادی و فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ یدالله دادگر و هم‌کاران، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.

هاسمن، دانیل ام. و مایکل اس. مک‌فرسن (1375)، «اقتصاد و فلسفۀ اخلاقی در دوران معاصر»، ترجمۀ ادوموند خشادوریان، مجلۀ اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش 109 و 110.

Donaldson, T. and J. P. Walsh, (2015), “Toward a Theory of Business”, Research in Organizational Behavior, vol. 35.

Wilber, Ch. (1998), “Economics and Ethics”, in The Elgar Handbook to Economic Methodology, Davis, J. B., Hands, D. Wade and Maki, U. (eds.), Edward Elgar Publishing.