نقد عقلانیت کلاسیک؛ رویکرد عقلانیت محدود (مرزبندی‎شده) سایمون

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه یزد

چکیده

عقلانیت موضوعی است که بیش از آنکه بتوان آن را دارای یک زمینۀ اقتصادی صرف دانست، مفهومی فلسفی، اجتماعی و روان‎شناختی دارد. از همین رو است که در مورد عقلانیت با طیف گسترده‎ای از نظرها مواجه ‎هستیم. یکی از این نظرها، رویکرد مرسوم علم اقتصاد است که عقلانیت را پیش‎فرضی تغییرناپذیر می‌داند که بر پایۀ نفع شخصی بنا شده است. انتقادهای بسیاری به رویکرد عقلانیت کامل وارد شده است. یکی از این انتقادها، عقلانیت مرزبندی‎شده یا محدود در مقابل عقلانیت کامل است که هربرت سایمون مطرح‎کرده‎است. سایمون با نقد رویکرد عقلانیت کامل اقتصاد کلاسیک، که در آن مطلوبیت به‎طور‎مطلق در رسیدن به هدف خلاصه می‎شود، فرآیند تصمیم را نه یک فرآیند کاملاً در اختیار فرد با دانش کامل، که یک فرآیند تحت‎تأثیر انواع محدودیت‎های بیرونی و درونی می‎داند. این فرآیند طی سه مرحلۀ جست‎وجو، ارزیابی و تصمیم‎گیری به انتخاب منجرمی‎شود. در نهایت، تصمیمی که فرد اتخاذ می‎کند، تصمیمی کاملاً بهینه نیست، بلکه تصمیمی است که وی را به یک حد رضایتمندی می‎رساند که موجب می‎شود او جست‎وجو و ارزیابی را متوقف کند. رضایتمندی فرد از انتخاب انجام‎شده، برخلاف رویکرد عقلانیت کامل، تنها مطلوبیت حاصل از برآورده‎شدن کامل نفع شخصی نیست، بلکه رضایتمندی اعتقادی، اجتماعی و فردی تصمیم‎گیرنده را هم‎زمان در پی‎ دارد. گرچه روش پژوهش سایمون ساده و بدیهی می‎نماید، به نظر می‌رسد نتیجۀ این نظریه از روش آن بسیار مهم‎تر است. اگر عقلانیت کامل که سنگ بنای تئوری اقتصادی محسوب می‎شود، قابلیت تطابق با واقعیت را نداشته باشد، قاعدتاً می‎توان به این نتیجه دست یافت که نظریۀ اقتصادی مرسوم توانایی شناخت جامعه و ارائۀ توصیه‎های کاربردی را به منظور حل مسائل و مشکلات جامعه نیز ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critique of Classical Rationality:Simon’s Bounded Rationality Approach

نویسندگان [English]

  • محسن رنانی 1
  • حامد سرمدی 2
  • مجید ‎شیخ انصاری 3
1 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان
2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه اصفهان
3 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه یزد
چکیده [English]

Rationality is more a philosophical, social and psychological concept than merely an economic one, and that is why we face a vast variety of theories of rationality. One of these theories is the common approach to the science of economy which considers rationality as an unchangeable personal interest-based presumption. Manu criticisms have been presented against full rationality one which is the bounded or limited rationality proposed by Herbert Simon. Criticizing full rationality approach in the classical economy in which ideality is absolutely summed up in achieving the goal, Simon considers decision-making not as a process fully chosen by the individual with complete knowledge, but as process affected by various types of external and internal limitations. This process leads to making a choice in three stages of searching, assessment, and decision-making. The decision eventually made by the individual is not optimal, but only satisfies him enough to stop searching and assessing. As opposed to the full rationality approach, the individual’s satisfaction with his choice is not only because of the realization of personal interest; it also leads to the decision-maker’s ideological, social and individual satisfaction at the same time. Though Simon’s methodology seems simple and evident, the outcome of his theory seems more important than the method. If full rationality, which is the basis of theory of economy, is not capable of corresponding to the reality, it can basically be concluded that the common theory of economy is not able to know the society and present applicable recommendations to solve the society’s problems.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • A Critique of Classical Rationality:Simon’s Bounded Rationality Approach
بلاگ، مارک (1387). روششناسی علم اقتصاد، ترجمۀ غلامرضا آزاد (ارمکی)، چ 2، تهران: نی.
 
چاونس، برنارد (1390). اقتصاد نهادی، ترجمۀ محمود متوسلی و همکاران، تهران: دانشگاه ‎تهران.
 
فروغی، محمدعلی (1324). سیر حکمت در اروپا ذیل گفتار در روش راهبردن عقل، رنه دکارت، ، ج 1، تهران: کتابفروشی زوار.
 
متوسلی، محمود و همکاران (1389). اقتصاد نهادی، تهران: دانشگاه امام‎ صادق (ع).
 
نصیری‎اقدم، علی (1385). «اقتصاد هزینۀ مبادله»، جستارهای اقتصادی، ش 5.
 
Ballester.C and P Hernandez (2011). Bounded Rationality, Revista Internacional De Sociologia (RIS), Vol. 70.
 
Camerer, C. F. (1997). “Progress in Behavioral Game Theory”, Journal of Economic Perspectives, No. 11.
 
Gigerenzer. G and Selten. R (2001). Bounded Rationality: The Adaptive Toolbox, Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
 
Grüne-Yanoff .T (2007). Bounded Rationality, Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden: Philosophy Compass 2/3.
 
 Jones, .R.D (2002). “Bounded Rationality and Public Policy: Herbert A. Simon and the Decisional Foundation of Collective Choice, Kluwer Academic Publishers”, Policy Sciences, No. 35.
 
Jones, B.D. (1999). “Bounded Rationality”, Annual Reviews of Political Science, Vol. 2.
 
Lindbeck, A. (2007). The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel, Sweden: University of Stockholm.
 
MieAugier and James G.March (2004). Models of Man, Essays in Memory of Herbert A. Simon, MIT Press.
 
Rubinstein. Ariel (1998). Modeling Bounded Rationality, Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
 
Selten. R (1990). “Bounded Rationality”, Journal of Institutional and Theoretical Economics (JITE), Zeitschrift fur die Gesamte Staatswissenschaft, Vol.146, No.4.
 
Simon. H. A. (1972). “Theories of Bounded Rationality”, Decision and Organization, by McGuire, C.B. and Radner, Roy, North-Holland Publishing Company.
 
Simon. H . A. (1990). Variants of Human Behavior, Dept Psychol, Carnegie-Mellon University.
 
Sargent, T. J. (1993). Bounded Rationality in Macroeconomics, Oxford, UK: Oxford University Press.
 
Todd .P. M and Gigerenzer. G (2003), “Bounding Rationality to the World”, Journal of Economic Psychology, No. 24.