بررسی تطبیقی معاملات بازار بورس با عقود اسلامی

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکدۀ اقتصاد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و

چکیده

اهمیت بازار بورس در اقتصاد، حذف آن را از اقتصاد نوین ناممکن ساخته‎ است. ظرفیت‎های این بازار معاملات متنوعی را در خود جای‎ داده ‎است. شناسایی ماهیت این معاملات از حیث حقوقی به سبب کشف عناصر، نهادها، روابط و آثار این معاملات است. با این بررسی می‎توان به موقعیت و جایگاه این معاملات در قوانین مدنی و تجاری پی برد. به همین لحاظ، اندیشمندان و کارشناسان مسلمان ناگزیر از بررسی فقهی تطابق معاملات رایج در آن با عقود اسلامی هستند. هدف این مقاله بررسی تطبیقی معاملات بازار بورس با عقود اسلامی است. در انواع معاملات رایج در اقتصاد ایران، اعم از بورس اوراق بهادار و یا بورس کالا، عناصر و روابطی وجود دارد که به‎ نظر می‎رسد با برخی عقود اسلامی مغایرت دارند. اما، با توجه به ظرفیت گستردۀ فقه اسلامی، می‎توان عقود دیگری را جایگزین آن‌ها کرد؛ نظیر معاملات اوراق قرضه و فروش استقراضی سهام در بورس اوراق بهادار که منطبق بر عقود اسلامی نیستند که می‎توان به‎ترتیب از اوراق صکوک و خرید و فروش هم‎زمان سلف به جای آن‌ها استفاده کرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Stock Exchange Market Transactions and Islamic Contracts

نویسندگان [English]

  • seyyed sajad alamolhoda 1
  • mahnaz akbari 2
چکیده [English]

So significant is the stock exchange market in economy that it is almost impossible to eliminate it from the modern economy. This market has the capacity to embody various transactions, which are identified in legal terms in order to their elements, institutes, relations and effects are discovered. Analyzing such transactions on can reveal their situation in the civil and trading laws. Thus, Muslim thinkers and experts have no choice but to conduct a juridical study to compare the common transactions with Islamic contracts. The present paper aims at a comparative study of the transactions in the stock exchange market and the Islamic contracts. In various types of common transactions in Iran, including the stock exchange of goods or securities (tradable financial asset), there are elements and relations that seem to be inconsistent with some Islamic contracts. However, given the widespread capacity of Islamic jurisprudence, other contracts can be replaced. For example, the transaction of bonds and pawn brokerage-based sale of shares in the Stock Exchange Market which are not consistent with Islamic contracts can be replaced by Sokouk (sharia compliant bonds) and simultaneous sale and purchase of Salaf respectively. 

  
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stock exchange market
  • Islamic contracts
  • stock exchange of goods
  • future contracts
رضایی، مجید (1382). «بررسی فقهی ابزارهای مالی مشتقّه»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش 11.
 
سلطانی‎‎نژاد، هدایت‎اله (1375). «بررسی اعتبار بیع کالی به کالی در حقوق ایران و منابع فقهی»، نامۀ مفید، ش 6.
 
صادقی نشاط، امیر (1379). «بیع کالی به کالی»، فصل‌نامۀ دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 47.
 
صالح‌آبادی، علی (1382). «بورس‌بازی در بازار سهام از دیدگاه اسلام»، فصل‌نامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 20.
 
صالح‌آبادی، علی (1384). «بررسی اوراق قرضة اسلامی در مالزی از دیدگاه فقه امامیه»، فصل‌نامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 25.
 
صورت‎جلسۀ کمیتة تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار (1387). ش 21.
 
طالب‎‎احمدی، حبیب (1380). «تأثیر غرر در معاملات»، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ هفدهم، ش 1.
 
طالبی، محمد، عباس موسویان و حامد سلطانی‎نژاد (1386). «بررسی تطبیقی فروش استقراضی سهام با عقدهای اسلامی»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش 27.
 
موسویان، عباس و حسن بهاری قراملکی (1389). «ضوابط قیمت‌گذاری از منظر فقه امامیه»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 2.
 
میرمعزّی، حسین (1382). «بورس‌بازی از دیدگاه فقه»، فصل‌نامۀ تخصصی اقتصاد اسلامی، ش 9.
 
نجفی، مهدی (1384). «اخلاق و کارایی در بازار سهام از دیدگاه اسلام»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش 18.