شبیه‏ سازی آثار سیاست‌های پولی بر بازارهای مالی ایران: رویکرد پویایی سیستم

رفیعی, حمید; یاوری, کاظم; امامی میبدی, مهدی; حاج امینی, مهدی

doi:10.30465/ce.2025.49436.1974

شبیه‏ سازی آثار سیاست‌های پولی بر بازارهای مالی ایران: رویکرد پویایی سیستم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه یزد، یزد، ایران

² استاد دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

³ استادیار گروه اقتصاد دانشگاه میبد، میبد، ایران

⁴ دانشیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد، یزد ایران

10.30465/ce.2025.49436.1974

چکیده

سیاست‌های پولی از طریق تغییر در پارامترهای کلیدی روی متغیرهای کلان اقتصادی و شاخص‌ کلان مالی اثرگذار هستند. بنابراین ضروری است آثار تغییر در این پارامترها در یک محیط شبیه‌سازی مورد آزمایش قرار گیرد. بدین منظور با رویکرد پویایی سیستم، مدل اقتصاد کلان ایران طراحی و با داده‌های اقتصاد ایران از سال 1390 الی 1400 (و شبیه‌سازی تا 1410) مسئله پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد برخی متغیرهای سیاست پولی مثل افزایش نرخ بهره روی نحوه توزیع دارایی‌های مالی بین بانک، بورس و دارایی‌های غیرمولد اثر گذار است و شاخص‌های بازار سرمایه را کاهش خواهد داد. ولی افزایش قدرت اعتباردهی بانک‏ها، افزایش ضریب ذخیره‏ سازی ذخایر ارزی بانک مرکزی و افزایش ضریب تأمین کسری بودجه از محل استقراض از بانک مرکزی بازار همه دارایی‌های مالی و بخش غیرمولد را بزرگتر می‏ کنند. افزایش نرخ بهره بانکی با وجود افزایش سپرده‌گذاری در بانک، سرمایه‌گذاری در بازار سهام را کاهش داده و گرایش به دارایی‌های غیر مولد نظیر دلار، طلا و ملک را افزایش می‌دهد. همچنین تأمین مالی دولت از طریق استقراض از بانک مرکزی موجب افزایش گرایش به دارایی‌های غیرمولد شده و چرخه تورمی را فزاینده می‌کند.
طبقه‏بندی JEL:
E44، G00،E52 ، C39

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اقتصاد مالی

عنوان مقاله [English]

Simulating the effects of monetary policies on Iran’s financial markets: A system dynamics approach

نویسندگان [English]

Hamid Rafiee ¹
Kazem Yavari ²
Mehdi Emami Meybodi ³
Mehdi Hajamini ⁴

¹ PhD Student, Department of Economics, Yazd University, Yazd, Iran

² Professor, Department of Economics, Yazd University, Yazd, Iran

³ Assistant Professor, Humanities Faculty, Meybod University, Yazd, Iran.

⁴ Associate Professor in Economics, Department of Economics, Yazd University, Yazd, Iran

چکیده [English]

Monetary policies affect macroeconomic variables and financial indexes through changes in importance parameters of macroeconomic. Therefore, it is necessary to test the effects of changes in these parameters in a simulation environment. In present paper, the effect of monetary policies on Iran’s financial market has been simulated with a system dynamics model and using data from 2011 to 2021 (and simulated until 2031). The results showed that some monetary policy variables, such as the increase in interest rate, have an effect on the distribution of financial assets between the bank, the stock market, and non-productive assets, and reduce the capital market size, and others, such as increasing in bank credit, foreign asset in central bank and government debts will increase all financial markets. The increase in the bank interest rate, despite the increase in deposits in the bank, will reduce investment in the stock market and increase the trend towards non-productive assets such as dollars and gold. Also, government financing through borrowing from the central bank increases propensity to non-productive assets and increases the inflationary cycle.
JEL Classification: E44, G00, E52, C39.

کلیدواژه‌ها [English]

Financial Market
Stock Market
Bank
System Dynamics
Iran's Economy

مراجع

ابراهیمی، محسن؛ شکری، نوشین. (1390). بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت سهام با تاکید بر نقش سیاست پولی. مدلسازی اقتصادی. 5(1). 45-23.

ابوترابی، محمدعلی؛ مهدی حاج‏امینی؛ توحیدی، سحر. (1399). عملکرد سیستم مالی و رشد اقتصادی در ایران، برخی واقعیت‏های سبک وار. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 7(2). 3-31.

حبیبی فتح‏آبادی، محمد. (1400). بررسی تاثیر سیاست‌های پولی بر عمل‌کرد بازار سرمایه در اقتصاد کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه کرمان.

حسینی، سید مهدی؛ دادرس‏مقدم، امیر. (1401). مدل‏سازی شوک‏های پولی و مالی بر بازده سهام و صنایع بورسی کشور. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 89(1)، 125-159.

رحمانی، عبدالصمد؛ صمدی، سعید؛ بخشی دستجردی، رسول. (1398). تحلیلی از اثر تکانه‌های سیاست‌های مالی بر بازار سهام: رهیافت تعادل عمومی پویای تصادفی. راهبرد اقتصادی، 8(29).110-81.

رضویان، سید مرتضی. (1395). بررسی تأثیر سیاست‌های پولی بانک مرکزی بر شاخص‌های مالی و صنعت بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه یزد.

ریحانی محب سراج، محمد؛ فلاحی، علی؛ احمدی شادمهری، محمدطاهر. (1400). توسعه مالی و اثربخشی سیاست‏های پولی ضد تورمی در ایران. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 8(2). 223-191.

فدایی نژاد، محمد اسماعیل؛ فراهانی، رضا. (1396). اثر متغیرهای کلان اقتصادی روی شاخص کل بورس تهران. اقتصاد مالی، 11(39)، 25-1.

لعل خضری، حمید، شهرازی، میلاد. (1400). رشد اقصادی و شوک نقدینگی در بازار سهام: رویکرد خودرگرسیون برداری بیزین. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 8(1). 254-273.

لک، سودا؛ سلمانی بی‌شک، محمدرضا. (1394). تأثیر شوک‌های سیاست پولی و مالی بر بازار سهام ایران. تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، ۶(۲۲)، ۹۳-۱۳۱.

صالحی، مرضیه. (1401). برآورد میزان تأثیرگذاری سیاست‌های پولی و مالی بر بازار سهام (مطالعه موردی صنایع فلزی). پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

نادمی، یونس؛ خوچپانی، رامین. (1399). هم‌حرکتی بازارهای سهام، ارز و طلا در ایران: یک تحلیل اکونو فیزیک. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 8(31)، 149-166.

نوفرستی، محمد؛ درگاهی، حسن؛ سزاوار، محمدرضا. (1401). ارزیابی سیاست‏های پولی در چارچوب الگوی کلان سنجی داده‏های ترکیبی تواتر متفاوت برای اقتصاد ایران در وضعیت تحریم. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 89(9)، 403-367.

Albagli, E., Ceballos, L., Claro, S., & Romero, D. (2019). Channels of US monetary policy spillovers to international bond markets. Journal of Financial Economics, 134(2), 447-473.‏

Cepni, O., Gupta, R. (2021). Time-varying impact of monetary policy shocks on US stock returns: The role of investor sentiment. The North American Journal of Economics and Finance, 58(1):101550

Chatziantoniou, I., Duffy. D., & Filis, G. (2013). Stock Market Response to Monetary and Fiscal Policy Shocks: Multi-country evidence. Economic Modelling. (30), 454-769.

Ding, Z., Gong, W., Li, S., & Wu, Z. (2018). System dynamics versus agent-based modeling: A review of complexity simulation in construction waste management. Sustainability, 10(7), 2484.‏

Bhuiyan, E.M., & Chowdhury, M. (2020). Macroeconomic variables and stock market indices: Asymmetric dynamics in the US and Canada. The Quarterly Review of Economics and Finance, 77, 62-74.‏

Gupta, R., Olasehinde-Williams, G., & Wohar, M. E. (2018). The impact of US Uncertainty shocks on a panel of advanced and emerging market economies: The role of exchange rate, trade and financial channels. University of Nebraska, Working paper 2018

Kung, H. (2015). Macroeconomic linkages between monetary policy and the term structure of interest rates. Journal of Financial Economics, 115(1), 42-57.‏

Lawal, A. I., Somoye, R. O., Babajide, A. A., & Nwanji, T. I. (2018). The effect of fiscal and monetary policies interaction on stock market performance: Evidence from Nigeria. Future Business Journal, 4(1), 16-33.‏

Fong, L. K., Kogid, M., & Lily, J. (2020). Stock Market Development and Economic Growth in Malaysia: A Revisit from 1982 to 2014. Journal of Social Transformation and Regional Development, 2(1), 1-10.‏

Chauvet, M., & Jiang, C. (2023). Nonlinear relationship between monetary policy and stock returns: Evidence from the US. Global Finance Journal, 55, 100796.‏

Rozeff, M. S. (1974). Money and stock prices: Market efficiency and the lag in effect of monetary policy. Journal of financial Economics, 1(3), 245-302.‏

Pennings, S., Ramayandi, A., & Tang, H. C. (2015). The impact of monetary policy on financial markets in small open economies: more or less effective during the global financial crisis? Journal of Macroeconomics, 44, 60-70.‏

Reilly, Frank K., & Brown, Keith. C. (2012). Investment Analysis & Portfolio Management. Published in USA: South Western Engage Learning.

Sadorsky, P. (2010). The impact of financial development on energy consumption in emerging economies. Energy policy, 38(5), 2528-2535.‏

Keswani, S., & Wadhwa, B. (2021). Withdrawn: Association among the selected Macroeconomic factors and Indian stock returns. doi.org/10.1016/j.matpr.2021.01.841

Sterman, J. D. (2000). Sloan School of Management. Massachusetts Institute of Technology. Cambridge.‏

Thorbecke, W. (2023). The Impact of Monetary Policy on the US Stock Market since the COVID-19 Pandemic. International Journal of Financial Studies, 11(4), 134, 1-15.