بررسی اثر نامتقارن صادرات نفت بر تولیدناخالص داخلی، بیکاری و توزیع درآمد در ایران (رویکرد مدل گشتاورهای تعمیم یافته GMM)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد, گروه اقتصاد,اقتصاد بین الملل,دانشکده ادبیات و علوم انسانی,دانشگاه آزاد اسلامی,کرمان, ایران

2 استاد اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده‌ی اقتصاد و مدیریت، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

3 دانشیاراقتصاد.گروه اقتصاد .دانشکده ادبیات و علوم انسانی.دانشگاه آزاد اسلامی کرمان ایران

10.30465/ce.2024.49706.1977

چکیده

نظر به لزوم درک چگونگی اثرگذاری نااطمینانی درآمد نفت بر سایر متغیرهای اقتصاد کلان، در مطالعه حاضر تأثیر اثر نامتقارن صادرات نفت بر تولید ناخالص داخلی، بیکاری و توزیع درآمد در ایران پرداخته بررسی شد. برای این منظور، داده‌های مورد نیاز طی دوره 1401-1369 از بانک مرکزی گردآوری و با مدل گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد صادرات نفت از اثر نامتقارن بر تولیدناخالص داخلی، نرخ بیکاری و ضریب جینی برخوردار است. همچنین، تکانه مثبت صادرات نفت تأثیر معنادار مثبت قوی بر تولیدناخالص داخلی، تأثیر معنادار مثبت ضعیف بر نرخ بیکاری و تأثیر معنادار مثبت قوی بر ضریب جینی دارد. از آنجاکه نتایج تحقیق نشان داد که تکانه مثبت صادرات نفت از تأثیر معنادار مثبتی بر نرخ بیکاری برخوردار می‌باشد، به سیاست‌گذاران اقتصادی پیشنهاد می‌شود با برنامه‌ای منسجم از اثرات نامطلوب آن بر اشتغال جلوگیری نموده و با بسته‌های حمایتی، کاهش رفاه بیکاران جدید را تعدیل نمایند. در نهایت، از آنجاکه تکانه مثبت صادرات نفت از یک سو، از تأثیر معنادار مثبت بر تولیدناخالص داخلی برخوردار بوده و از سوی دیگر، باعث افزایش نابرابری درآمدی می‌شود، «رشد توأم با باز توزیع» و «رشد همراه با برابری بیشتر» می‌بایست در دستور کار برنامه‌ریزان کشور قرار گیرد.
طبقه‌بندیJEL:
C33, C36, D31, F43

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Asymmetric Effect of Oil Export on GDP, Unemployment and Income Distribution in Iran (GMM Approach )

نویسندگان [English]

  • ghazal seif 1
  • Seyed Abd-Al-Majid Jalaee esfand abadi 2
  • mohsen zayanderoody 3
1 PhD student in Economics, Department of Economics, International Economics, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Kerman, Iran
2 Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Economics and Management, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran.
3 Associate professor of Economics.Department of Economics.Faculty of Literature and Humanities.Islamic azad University.Kerman.Iran
چکیده [English]

Due to the need to understand how oil income uncertainty affects macroeconomic variables, in this study, the asymmetric effect of oil export on GDP, unemployment and income distribution in Iran was investigated. For this purpose, required data were collected from central bank during 1990-2022 and analyzed with generalized moments model (GMM). Results showed that oil export has an asymmetric effect on GDP, unemployment rate and Gini coefficient. Also, the positive momentum of oil exports has strong positive significant effect on GDP, weak positive significant effect on unemployment rate, and strong positive significant effect on the Gini coefficient. Since the results of the research showed that the positive impulse of oil export has a significant positive effect on the unemployment rate, it is suggested to the economic policy makers to prevent its adverse effects on employment with a coherent program and with supportive packages, reduce the welfare of the newly unemployed. Finally, since the positive momentum of oil exports on the one hand has a significant positive effect on the gross domestic product and on the other hand it increases income inequality, "growth with redistribution" and "growth with greater equality" should be on the agenda of the country's planners.
JEL Classification: C33, C36, D31, F43.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Asymmetric effect of oil export
  • GDP
  • unemployment
  • income distribution
  • GMM model

مراجع

ایزدخواستی، حجت. (1397). اثرات پویای درآمدهای نفتی بر رفتار دولت در تخصیص هزینه‌های مصرفی عمومی و دفاعی. سیاست‌های راهبردی و کلان، 6(21)، 160-140.
توکلیان، حسین. محمدی، تیمور. خداپرست، یونس. (1401). مدلسازی اثرات تکانه‌های قیمت نفت و ارتقای تکنولوژی تولید آن بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران: رویکرد DSGE. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 9(1)، 93-55.
جعفری، محبوبه. شایگان مهر، سیما. (1400). نابرابری درآمدی و نفرین نفت: مطالعه کشورهای غنی از انرژی نفت. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 17(71)، 112-67.
جلیلی کامجو، سید پرویز. صفاریان، حمیدرضا. (1399). کانال­های اثرگذاری درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، 8، 72-48.
حسینی نسب، سید ابراهیم. عبدالهی حقی، سولماز. ناصری، علیرضا. عاقلی کهنه شهری، لطفعلی. (1395). بررسی اثرات افزایش درآمدهای نفتی و مدیریت آن بر مسیر بهینه متغیرهای کلان اقتصاد ایران با تکیه بر مدل تعادل عمومی پویا. پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 16(2)، 200-173.
خادمی، اکرم. پدرام، مهدی. (1395). بررسی اثرات نامتقارن تکانه­های قیمت نفت بر بیکاری در ایران. دومین همایش ملی پژوهش­های مدیریت و علوم انسانی در ایران، 19-1.
کشاورز حداد، غلامرضا. ابونوری، اسمعیل. جهانی، طاهره. (1399). نااطمینانی درآمد نفت، تحریم­ها و نوسانات متغیرهای اقتصادکلان. پژوهش­های اقتصادی ایران، 25(82)، 42-1.
کمیجانی، اکبر. حاجی­حیدری، آمنه. (1402). اثر نامتقارن قیمت نفت، نااطیمنانی قیمت نفت و تحریم‌های اقتصادی بر رشد اقتصادی و تورم در ایران. دوفصلنامۀ علمی مطالعات و سیاست‌های اقتصادی. 10(2)، 218-189.
مدیری، حمیدرضا. دامن­کشیده، مرجان. (1402). شوک نامتقارن قیمت نفت، درآمدهای مالیاتی، نفرین منابع، بازار سهام و سیکل‌های تجاری در اقتصادهای صادرکننده نفتی. اقتصاد مالی، 17(46)، 206-187.
مرکز آمار ایران (1402). https://amar.org.ir/
ملکی شهریور، مجتبی. (1396). اثرات کوتاه­مدت و بلندمدت درآمدهای نفتی بر فقر اقتصادی مناطق شهری در ایران. اقتصاد کاربردی، 7(23)، 75-57.
مولایی، سید جعفر. موسوی، سید نعمت ا... . امینی­فرد، عباس. (1402). درآمدهای نفتی و رشد اقتصادی با تأکید بر بازارهای داخلی. مطالعات اقتصاد انرژی، 19(77)، 132-97.
Albaity, M., & Mustafa, H. (2018). International and macroeconomic determinants of oil price: evidence from gulf cooperation council countries. International Journal of Energy Economics and Policy, 8(1), 69-81.
Alvarado, R., Tillaguango, B., López-Sánchez, M., Ponce, P., & Işık, C. (2021). Heterogeneous Impact of Natural Resources on Income Inequality: the Role of the Shadow Economy and Human Capital Index. Economic Analysis and Policy, 69, 690-704.
Anderson, T. W. Hsiao, C. (1982). Formulation and estimation of dynamic models using panel data. Journal of Econometrics, 18(1), 47-82.
Arellano, M., & Bond, S. (1981). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations. Review of Economic Studies, 58(2), 277-297.
Badeeb, R.A., Clark, J. & Philip, A.P. (2023). Modeling the time-varying effects of oil rent on manufacturing: implications from structural changes using Markov-switching model. Environ Sci Pollut Res 30, 39012–39028.
Badeeb, R., A., Kenneth, R., Szulczyk, H., and Hooi, L. (2021). Asymmetries in the effect of oil rent shocks on economic growth: A sectoral analysis from the perspective of the oil curse, Resources Policy, 74, 102326.
Berisha, E., Chisadza, C., Clance, M., & Gupta, R. (2021). Income inequality and oil resources: Panel evidence from the United States. Energy Policy, 159, 112603.
Blundell, R., & S. Bond. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models.  Journal of Econometrics, 87,115-143.
Chamberlain, G. (1987). Asymptotic efficiency in estimation with conditional moment restrictions. Journal of Econometrics, 34(3), 305-334.
Farzanegan, M. R., & Krieger, T. (2018). Oil Rents Shocks and Inequality in Iran (February 12, 2018). CESifo Working Paper Series No. 6876, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3155077 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3155077
Ge, Z., & Sun, Y. (2024). Asymmetric impact of oil price shocks on inflation: Evidence from quantile-on-quantile regression. International review of financial analysis, 92, 103097.
Greene, W.H. (2003) Econometric Analysis. 5th Edition, Prentice Hall, Upper Saddle River.
Gong, X., & Lin, B. (2017). Forecasting the good and bad uncertainties of crude oil prices using a HAR framework. Energy Economics, 67, 315-327.
Hansen, L. P. (1982). Large Sample Properties of Generalized Method of Moments Estimators. Econometrica, 50(4), 1029–1054.
Katircioglu, S.T., Sertoglu, K., Candemir, M., Candemir, M. & Mercan, M. (2014). Oil price movements and macroeconomic performance: Evidence from twenty-six OECD countries. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 44, 257-270.
Kim, D. H., Chen, T. C., & Lin, S. C. (2020). Does Oil Drive Income Inequality? New Panel Evidence. Structural Change and Economic Dynamics, 55, 137-152.
Li, R., & Leung, G. C. (2021). The relationship between energy prices, economic growth and renewable energy consumption: Evidence from Europe. Energy Reports, 7, 1712-1719.
Mallaye, D., Timba, G. T., & Yogo, U. T. (2015). Oil Rent and Income Inequality in Developing Economies: Are they Friends or Foes?. halshs-01100843f, CERDI - Centre d'Études et de Recherches sur le Développement International.
Matyas, L., & Sevestre, P. (1992). The econometric of panel data. Handbook of Theory and Application. Dordrech, Kluwer Academic Press.
Melina, G., Shu-Chun, S., Yang, S. C., & Luis-Felipe, Z. (2016). Debt Sustainability, Public Investment, and Natural Resources in Developing Countries: The DIGNAR model. Economic Modelling, 52, 630-649.
Moussa, R. K., Ousseini, B., & Taha, C. K. (2024). Asymmetric effects of oil prices on inflation in Côte d’Ivoire. Resources Policy, 90, 104842.
Murphy, K.M., Shleifer. A., & Vishny, R.W. (1989). Industrialization and the big push. Journal of Political Economy, 97 (5), 1003–1026.
Pesaran, M. H., & Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289 – 326.
Rodríguez-Benavides, D., Andrés-Rosales, R., & del Río-Rama, M. (2022). Modeling oil price uncertainty effects on economic growth in Mexico: a sector-level analysis. Environ Sci Pollut Res, 29, 73987–74002.
Sadeghi Amroabadi, B. (2022). Analyzing the Asymmetric Cumulative Effects of Rentier State on Income Inequality in Mena Countrie. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 9(3), 113-146.
Von Hafen, Y. (2015). The fiscal discipline for oil-exporting countries, European Central Bank Occasional Paper Series, No. 103.
Živkov, D., & Đurašković, J. (2023). How does oil price uncertainty affect output in the Central and Eastern European economies? – the Bayesian-based approaches. Applied Economic Analysis, 31(91), 39-54.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری: 30 شهریور 1403
  • تاریخ پذیرش: 15 مهر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار