تأثیر ریسک اعتباری و نقدینگی تسهیلات قرض الحسنه برثبات سیستم بانکی ایران با استفاده از شاخص های Merton distance to default و Z-Score و روش اقتصادسنجی معادلات ساختاری (نرم افزار EQS)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

2 استادیار گروه اقتصاد، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

10.30465/ce.2023.44134.1850

چکیده

عمده تجهیز و تخصـیص اعتـبارات در اقتصاد ایران، تـوسط نظام بانـکی صورت می‌گیرد. بانک مرکزی از طریق اعطای اعتبارات در قالب عقود مختلف سیاست های پولی را اجرا می‌کند. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ریسک اعتباری و نقدینگی تسهیلات قرض الحسنه بر ثبات سیستم بانکی ایران با استفاده از الگوی اقتصاد سنجی معادلات ساختاری و داده‌های 24 بانک، طی دوره زمانی 1390-1397، پرداخته است. بدین منظور از دو شاخص Merton distance to default و Z-score استفاده شده است. در بررسی ثبات بانکی تاثیر همه متغیرها به جز متغیر نسبت ناکارایی بر شاخص‌های ثبات معنی دار می‌باشند که متغیر نسبت ناکارایی با فلش قرمز نشان داده شده است. با استفاده از شاخص Merton، متغیر کارمزد تسهیلات قرض‌الحسنه بیشترین تأثیر و رشد دارایی کمترین تاثیر مثبت را بر ثبات بانکی دارند. همچنین با استفاده از شاخصZ-score ، متغیر کارمزد تسهیلات قرض الحسنه بیشترین تأثیر و متغیر رشد دارایی کمترین تأثیر را بر ثبات بانکی ایران دارند.
طبقه‌بندی JEL:
G01 ,G33 ,G32 ,G35 G30

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effect of Credit Risk and Liquidity of Qarz al-Hasane Facilities on the Stability of the Iranian Banking System Using Merton Distance to Default and Z-Score Indices and Econometric method of Structural Equations (Software EQS)

نویسندگان [English]

  • EHSAN JALILIFARD 1
  • Mohammad Sokhanvar 2
  • Tahereh Akhoondzadeh Yousefi 2
1 PhD student, Department of Economics, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Economics, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran.
چکیده [English]

The main provision and allocation of credits in Iran’s economy is done by the banking system. The central bank implements monetary policies by granting credits in the form of various contracts. The present study has investigated the effect of credit risk and liquidity of QARZ AL-HASANE facilities on stability of Iran’s banking system using the econometrics model of structural equation and the data of 24 banks, during the period of 1390-1397. For this purpose, two indices, Merton distance to default and Z-score, have been used. In the analysis of banking stability, the effect all variables except the inefficiency ratio variable is significant on the stability indicators, which the inefficiency ratio variable is shown with red arrow. Using the Merton index, the QARZ AL-HASANEH facility variable has the greatest impact and the asset growth has the least positive impact on bank stability. Also, using the Z-score index, the QARZ AL HASANE facility variable has the greatest impact and asset growth variable has the least impact on IRAN’S banking stability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • allocation of credits
  • credit risk
  • liquidity risk
  • bank stability
  • Structural equation JEL Classification: G35
  • G32
  • G33
  • G01
  • G30
  1. ابونوری، عباسعلی، سجادی، سمیه السادات و محمدی، تیمور (1392)، رابطه نرخ تورم و نرخ سود سپرده­های بانکی در سیستم بانکداری ایران، فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، سال اول، شماره 3، پاییز 1392، صفحات 23-52.

    اسدی، زهره، یاوری، کاظم و حیدری،حسن (1399)، بررسی اثرات ریسک نقدینگی و اعتباری بر ثبات بانکی ایران با استفاده از شاخص z-score، نشریه علمی سیاست­گذاری اقتصادی، سال دوازدهم، شماره بیست و سوم، بهار و تابستان 1399، صفحات 1-31.

    احمدیان، اعظم و کیانوند، مهران (1394)، تحلیل نقش بانک مرکزی در کاهش احتمال رخداد ریسک نقدینگی در شبکه بانکی کشور، فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال پانزدهم، شماره 59، صفحات 57-93

    بزرگ اصل، موسی، صمدی، محمد تقی و برزیده، فرخ (1396)، رابطه بین ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری و تاثیر آن بر ناپایداری مالی در صنعت بانکداری ایران، فصلنامه پژوهش های پولی بانکی، سال دهم، صفحات 531 -509.

    بهرامی، پریما، محرابیان، آزاده، سیفی پور، رویا و رشتی، نارسیس (1400)، بررسی عوامل موثر بر نسبت کفایت سرمایه در نظام بانکداری اسلامی، فصلنامه اقتصاد مالی، صفحات 137-159.

    پوستین چی، مجتبی، تحصیلی، حسن و کریم زاده، مصطفی (1395)، تأثیر رقابت در صنعت بانکداری بر ثبات بانک ها، دو فصلنامه اقتصاد پولی-مالی، سال ذبیست و سوم، شماره 11، صفحات 123-145.

    حسین پور، عبدالکریم و دولاح، عبدالله (1395)، بررسی تاثیر رشد وام ها بر میزان ریسک اعتباری بانک ها، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 12، شماره4، زمستان 1394، صفحات 67-89.

    خلیلی عراقی، منصور، ابریشمی، مجید، فرزین وش، اسداله و گوهری، فرشید (1398)، بررسی ریسک نقدینگی بانک های خصوصی ایران، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، سال چهاردهم، شماره چهارم، صفحات 55-79.

    دهقان، عبدالمجید، شریف آبادی، محسن و فهیمی، علیرضا (1398)، بررسی ارتباط ریسک اعتباری بانک ها و ریسک بازده سهام آن­ها در بورس اوراق تهران، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه­گذاری، شماره بیست و نهم ، بهار 1398، صفحات 241-256.

    ذالبگی دارستانی،حسام (1393). عوامل موثر بر ثبات در شبکه بانکی ایران، فصلنامه پژوهش­های پولی-بانکی، سال هفتم، شماره 20، صفحات 327-307

    رادفر، هادی، شاهچرا، مهشید و صبوری، بهناز. (1398)، تأثیر همزمان ریسک نقدینگی و ریسک اعتباری در ثبات بانکهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، سال هفتم، صفحات 191-214.

    رحمانی، تیمور، کیانوند، مهران و احمدیان، اعظم. (1395)، تحلیلی بر رابطه سیاستهای پولی و ریسک پذیری شبکه بانکی ایران، فصلنامه پژوهشهای پولی بانکی، سال نهم، شماره 29، صفحات 405-425.

    رستمی، محد رضا، نبی زاده، احمد و شاهی، رضا (1397)، بررسی عوامل موثر بر ریسک اعتباری بانک های تجاری ایران با تاکید بر عوامل خاص بانکی و کلان اقتصادی، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت دارایی و تامین مالی، سال ششم، شماره چهارم، صفحات 79-92

    رنجی، فریبرز، قلیزاده، محمد حسن، رمضانپور، اسماعیل و موسوی نیا، سید مرتضی (1396)، تحلیل تاثیر ریسک اعتباری و ریسک نقدینگی بر ریسک درماندگی بانک های ایران، مجله روند، شماره 78، صفحات 47-74.

    زنگنه، محسن، غفاری فرد، محمد و عالمی، محمد جواد (1398)، بررسی تطبیقی مدیریت ریسک نقدینگی در بانکداری اسلامی و متعارف (مطالعه موردی افغانستان و ایران)، فصلنامه علمی-ترویجی اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره بیست و ششم، صفحات 121-150.

    شاکری، عباس (1390)، اقتصاد خرد 2 نظریه ها و کاربردها، چاپ ششم، نشر نی، صفحات 1-615.

    فرهنگ، امیر علی، اثنی عشری، ابوالقاسم، ابوالحسنی، اصغر، رنجبر فلاح و بیابانی، جهانگیر (1397)، سرمایه بانک، ریسک نقدینگی و اعتباری در بانک های ایران، فصلنامه نظریه های کاربردی اقتصاد، سال پنجم، شماره4، صفحات 247-270.

    قائمی. ( 1399). بررسی مدیریت ریسک نقدینگی و اعتباری در پیشگیری از بحران بانکی، مجله علوم اسلامی انسانی ( سال ششم )، شماره 23، پاییز 1399، صفحات 131-141.

    بختیار، مهدی، مویدفر، رزیتا، برزانی، محمد، مجاب، رامین، (1402). بررسی ابعاد سه گانه ریسک اعتباری بانک ها در ایران با تاکید بر موقعیت جغرافیایی بنگاه، نشریه علمی پژوهش های اقتصادی، سال بیست و سوم، شماره یک، صفحات 221-247.

    قائمی اصل، مهدی، برائتی، شادی و قربانی، علیرضا (1398)، بررسی تاثیر مطالبات غیر جاری بر رفتار وام دهی در بانک ها: دلالت هایی جهت مقررات تنظیمی کاهش معوقات در نظام بانکی ایران در یک تحلیل بیزی، دوفصلنامه بررسی مسائل اقتصاد ایران، سال ششم، شماره دوم، صفحات 141-173.

    قائمی اصل، مهدی و نظر آقایی، مهدی (1398)، بررسی تأثیر انواع اعتبارات بانکی نظام بانکداری بدون ربا بر رکود تورمی در ایران، دو فصلنامه علمی تحقیقات مالی اسلامی، سال هشتم، شماره دوم (پیاپی 16). صفحات 377-408.

    کوهی لیلان، بابک، دباغ، رحیم، کیاء الحسینی، سید ضیاء الدین و رهبر، فرهاد (1399)، بررسی عوامل موثر بر ثبات نظام­های بانکی در کشورهای منتخب منا، مجله توسعه و سرمایه، دوره ششم، شماره 1، ص 1-18.

    محمدی، تیمور، شاکری، عباس، تقوی، مهدی و سامانی پور، حسن (1399)، سطح آستانه نرخ ارز اثر گذار بر ثبات مالی بانک های ایران، راهبرد مدیریت مالی، سال هشتم، شماره سی و یکم، صفحات 1-22.

    مشکانی، ابوالفضل، اربابیان، شیرین و خجسته، زینب (1395)، تاثیر عوامل اقتصاد کلان بر ثبات و ریسک بانکی، فصلنامه پژوهش های پولی و بانکی، سال نهم، صفحات 487-511.

    مهرآرا، محسن و بهلولوند، الهه (1395)، عوامل موثر بر ریسک اعتباری بانک درایران، فصلنامه مطالعات و سیاست های اقتصادی، ج 11، ش 2، 27-56.

    میرباقری هیر، میرناصر، ناهیدی، محمدرضا و شکوهی فرد، سیامک (1395)، ارزیابی ثبات مالی و تبیین عوامل موثر بر ثبات مالی بانک­های کشور، فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، سال چهارم، شماره 15، صفحات 23-42.

    نوروزی، پیام (1395)، تأثیر متغیرهای کلان بر ریسک اعتباری بانک­های ایران، فصلنامه پژوهش­های پولی-بانکی، سال هفتم، شماره 20، صفحات 235-257.

    هاشمی شاهرودی، سید محمود (1378). احکام فقهی کاهش ارزش پول، ماهنامه دادرسی، سال شانزدهم، صفحات5-11.  

    هومن، حیدرعلی. (1384). مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم­افزار لیزرل، تهران: نشر سمت

    Ahmadian, Azam, (2017), Measuring Liquidity Risk Management and its Impact on Bank Performance in Iran, Journal of Money and Economy, vol 12. No 3. 295-315.

    Ahmadian, Azam, (2018), Measuring Credit Risk Management and its Impact on Bank Performance in Iran, AIMI Journal, 168-183.

    Buthiena Kharabsheh and Omar Khalaif Gharaibeh (2022). Determinants of Banks Stability in Jordan, Journal Economics. 10:311, 1-16.

    Garson,G,(2006).structual equation model. [On-line] Available,

    http://www2.chass.ncsu.edu/garson/pa756/structur/htm.

    Hair, J.Wiliam Back, Barrry Babin, & Rolph Anderson, T.B.W., 2005. Multivariate data analysis: 1-760.

    Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M.R., (2008). “Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit.” The Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60, Available Online at www.ejbrm.com.

    Hoyle, RH., 2012. Handbook of Structural Equation Modeling. 1 st ed.New York: The Guilford press.1-753.

    Jacard.J.& choi,k.w.(1996) Lisreal Approaches to Intraction Effects in Nultiple Regression, Thousand Oaks ,CA;sage Publication , Pp;87-99.

    Kline, R.B.,(1998).software programs for structural Equation Modeling ;Amos,Eqs and

    Lisreal ,Jurnal of psychoeducational Assessment ,16;343-364.

    Kline, RB., 2005. Principles and practice of structural equation modeling New York:The

    Gilford Press. 1-553.

    Maryama, G. M. (1997). Basics of structural equation modeling.sage publications Scott W

    Nesrine Djebali, Khemais Zaghdoudi ( 2020 ). Threshold effect of liquidity risk and credit risk on bank stability in the MENA region, Journal of policy modeling, 1049-1063.

    1. Ozili, Peterson, (2018)، Banking Stability Determinations in Africa, Forthcoming in:

    International journal of Managerial Finance, vol 14. 1-27.

    Raykov. T., & Marcoulides, G. A. (2006). A first course in structural equation modeling, 2th Ed. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. PP 1-248.

    Shahchera, Mahshid & Taheri, Mandana (2017). Liquidity coverage ratio, ownership, stability: Evidence from IRAN, Journal of money and economy, vol.12, no.2.pp175-191.

    Sinha Pankaj, Sakshi Sharma and Kriti Sondhi (2013), “Market Valuation and Risk Assessment of Indian Banks using Black -Scholes-Merton Model”, MPRA, pp: 1-26.

    Susamto, Quirira Octavio, Kusuma Wardani, (2020). Comparing Credit Risk  in Islamic and Conventional Banking Using Bank- Level Panel Data, Journal Economic Islam, vol 11, pp 235-262.

    Tijani Amara, Mohamed Mabrouki, (2019), The  Impact  of Liquidity and Credit  Risk on The Bank Stability, volume 4, Number 2. Pp 1-20.

    Tunde Folorunse Ayinuola and Babandi Ibrahim Gumel (2023). The Nexuse between Liquidity and Credit Risks and Their Impact on Bank Stability, Asian Journal of Economics, Business and Accounting, volume 23, issue 11, page 15-27.