مدیریت درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران: بررسی قواعد مالی بودجه دولت و صندوق توسعه ملی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد نفت و گاز دانشگاه علامه طباطبایی تهران

2 دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران

3 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران

4 دانشیار دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران

10.30465/ce.2023.43641.1838

چکیده

مدیریت درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران و نحوه ورود این درآمدها در اقتصاد، از موضوعات مهم در مطالعات اخیر بوده است. بررسی آثار شوک بخش نفت بر سایر بخش‌های اقتصاد تحت قواعد مالی پیشنهادی موضوع این مطالعه است. با توجه به نقش دولت و بانک‌ها در گسترش اثرات شوک‌های نفتی، این مطالعه هر دو بخش را در مدل‌سازی لحاظ کرده است. یک الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی که مخارج دولت وابسته به درآمدهای نفتی است طراحی و برای اقتصاد ایران شبیه‌سازی شده و نتایج تحت سناریو پایه و سناریوهای پیشنهادی برآورد شده است. قواعد مالی مورد مطالعه لحاظ کف برای جریان ورودی صندوق و اعمال کف موجودی صندوق می‌باشند. به منظور بررسی اهمیت ضریب درآمدهای نفتی صندوق، آنرا به شکل متغیر در مدل لحاظ و اثرات شوک بر آن، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد ضریب درآمدهای نفتی ابزار موثری برای اعمال قواعد مالی است و اثر زیادی بر متغیرهای کلان اقتصادی دارد. سیاست اعمال کف برای ضریب درآمدهای نفتی صندوق نسبت به تعیین کف برای موجودی صندوق در کاهش اثر شوک نفتی بر متغیرهای کلان موثرتر می‌باشد. هر دو سیاست به ثبات متغیرهای کلان اقتصادی و حفظ سهم نسل‌های آینده از درآمدهای نفتی کمک می‌نمایند.
طبقه بندی JEL:
D04, D58, E62, C63, H30

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Managing oil revenues in Iran's economy: study of the fiscal rules on the government budget and the National Development Fund

نویسندگان [English]

  • Saleh Niazi 1
  • Javid Bahrami, 2
  • Mohammad Feghhi Kashani 3
  • Abdorrasul Ghasemi 4
1 PhD Student of oil and gas economicss, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor of Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
4 Associate Professor of Economics, Faculty of Economics, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Oil revenue management in the Iranian economy has been an important topic in recent studies. This study addresses the effects of shocks propagating from oil sector to other sectors by pplying proposed fiscal rules. Given the key role of governments and the financial system in propagating oil shocks in resource-rich economies, this study considers both sectors. A dynamic stochastic general equilibrium (DSGE) model in which government expenditures are dependent on oil revenues has been designed and simulated for Iran's economy. The proposed fiscal rules are the setting a floor for the oil fund (OF) oil inflow and imposing the fund balance floor. To examine the importance of the oil revenues coefficient, we treat it as a variable in the model and examine the impact of shocks on it. The results show that oil revenue coefficient is an effective tool for applying fiscal rules and has a large impact on macroeconomic variables. Applying a floor to the OF oil revenues coefficient is more effective at mitigating the effect of oil shock on macro variables fluctuations than setting a floor on the fund's balance. Both policies help to stabilize macroeconomic variables and preserve the share of oil revenues for future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Managing
  • oil
  • revenues
  • fiscal
  • rules Jel Classification: D04
  • D58
  • E62
  • C63
  • H30

مراجع

بهبودی، داوود، متفکر آزاد، محمدعلی، محمدزاده، پرویز، صادقی، سید کمال و ممی پور، سیاب (1391)، صندوق توسعه ملی یا توزیع مستقیم درآمدهای نفتی (بررسی مقایسه‌ای) ، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال 19، شماره 71،  11-19.
بهرامی، جاوید، دانش جعفری، داود، صیادی، محمد، پاشا، پگاه (1397)، طراحی یک مدل کلان سنجی پویا با لحاظ پویایی‌های صندوق توسعه ملی برای اقتصاد ایران، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، دوره 9، شماره 33،صص 88-43.
جلالی نائینی، سید احمد رضا و  نادریان، محمد امین (1395)، سیاستهای پولی و ارزی در یک اقتصاد باز، کوچک و در حال توسعه، فصلنامه پژوهش‌های پولی- بانکی، سال نهم، شماره 29 ،صص327-372.
حسینی نسب، ابراهیم، عبدالهی حقی، سولماز، ناصری، علیرضا و عاقلی، لطفعلی، (1395)، بررسی اثرات افزایش درآمدهای نفتی و مدیریت آن بر مسیر بهینه متغیرهای کلان اقتصادی ایران با تکیه بر مدل تعادل عمومی پویا، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال شانزدهم، شماره دوم، صص 20-175.
خیابانی ناصر و امیری، حسین (1392)، جایگاه سیاست‌های پولی و مالی ایران با تأکید بر بخش نفت با استفاده از مدل های DSGE‎، پژوهشنامه اقتصادی، (14)، شماره 54،صص 133-172.
رهبر، فرهاد و  سلیمی، احسان (2015)، نقش انضباط مالی دولت و صندوق توسعه ملی در کاهش بیماری هلندی در اقتصاد ایران. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران, 4(14).صص 219-243.‎
زارعی, ژاله، (1394)، رفتار چرخه‌ای سیاست مالی و عوامل مؤثر بر آن با تأکید بر نقش قواعد مالی. فصلنامه پژوهش‌های پولی-بانکی, 8(26), 543-569.‎
زمانزاده حمید، حمد رضا اجلالی نائینی، (1391)، الگوسازی سلطه مالی و سیاست مالی در اقتصاد ایران رویکرد تعادل عمومی تصادفی پویا، فصلنامه پژوهش‌های پولی- بانکی، شماره 13، صص34 -1 .
صیادی, محمد، شاکری، عباس، محمدی، تیمور،  بهرامی، جاوید (1395). تکانه‌های تصادفی و مدیریت درآمدهای نفتی در ایران؛ رویکرد تعادل عمومی تعصادفی پویا (DSGE)،  پژوهشنامه اقتصادی, 16(61)، صص 33-80.‎
عربی, زهرا و کاظمی، ابوطالب (1393) تأثیر شاخص توسعه انسانی بر تولید ناخالص داخلی ایران، فصلنامه علمی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، (17) 5، صص 124-109.
قاسمی, محمد و مهاجری، پریسا (1394)، قواعد مالی مناسب برای سیاستگذاری مالی در ایران،  فصلنامه برنامه ریزی و بودجه, 20(2)، صص 59-84.‎
کاظمی، ابوطالب و عربی، زهرا، (1393)، تأثیر هزینه های دولتی بر سرمایه‌گذاری خصوصی در ایران طی دوره 89 -1341، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات اقتصادی و کاربردی ایران، سال سوم، بهار 1393، صص 45 -22.
محنت فر، یوسف (1397)، بررسی اثر مخارج دولت بر سرمایه گذاری خصوصی در ایران، فصلنامه نظریه‌های کاربردی برای اقتصاد، سال دوم، شماره1، بهار 1394،صص 143 - 162.
مهرآرار، محسن، توکلیان، حسین، رحمانی، عطا اله (1395)، نقش نوسانات اقتصادی بر تسهیلات اعطایی بانک‌ها از کانال سرمایه اضافی بانک، اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، (10)، شماره 37،صص 1-15.
نیلی، مسعود و کرد بچه، حمید (1397)، اقتصاد ایران چالش ها و رویکردهای دستیابی به رشد پایدار و اشتغالزا، تهران: موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
نیلی، مسعود و همکاران، (1396)، اقتصاد ایران؛ چگونگی گذر از ابرچالش‌ها: خلاصه مقالات طرح جامع مطالعات اقتصاد ایران، ج2 تهران: موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
هژبر کیانی، کامبیز و خدامردی, مریم. (1381)، رابطه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در ایران، پژوهش‌های اقتصاد ایران، (10) 4، صص 41-65.
Agénor, Pierre-Richard (2012), Public capital, growth and welfare, Public Capital, Growth and Welfare. Princeton University Press.
Basu, Suman S., Gottschalk, J., Schule, W.,Vellodi, N. and S. Yang S. ,(2013).The macroeconomic effects of natural resource extraction: Applications to papua new guinea. International Monetary Fund,Washington, D.C.
Berg, A., Gottschalk, J., Portillo, R., Zanna, L.F., (2010), The macroeconomics of medium-term aid scaling-up scenarios, IMF Working Paper 10/160. International Monetary Fund,Washington, D.C.
Berg, A., Portillo, R., Buffie, E.F., Pattillo, C.A., Zanna, L.-F. Public Investment, Growth, and Debt Sustainability: Putting Together the Pieces, IMF Working Paper, 12, 144, Washington, DC, USA, 2012
Berg, Andrew, Rafael Portillo, Shu-Chun S. Yang, and Luis-Felipe Zanna. (2013), Public investment in resource-abundant developing countries,  Economic Review 61, no. 1: 92-129,International Monetary Fund, Washington, D.C
Bergholt, Drago, Vegard H. Larsen, and Martin Seneca. (2019), Business cycles in an oil economy, Journal of International Money and Finance, 96: 283-303.
Bhattacharjee, A., Thoenissen, C. (2007). Money and monetary policy in DSGE models. Paper presented at: Money Macro and Finance (MMF) ResearchGroupConference2006,number78.Citeseer.
Buffie, E. F., A. Berg, C. Pattillo, R. Portillo, and L.-F. Zanna,(2012), Public Investment, Growth, and Debt Sustainability: Putting Together the Pieces, IMF Working Paper 12/144, International Monetary Fund, Washington, D.C
Calvo, Guillermo A. (1983), Staggered prices in a utility-maximizing framework, Journal of monetary Economics 12, no. 3: 383-398.
Christiano, Lawrence J., Martin Eichenbaum, and Charles L. Evans. (2005), Nominal rigidities and the dynamic effects of a shock to monetary policy, Journal of political Economy 113, no. 1: 1-45.
Daliri, H., and Mehrgan, N. (2015). The anatomy of DSGE models with banking industry for Iran's economy. Iranian Journal of Economic Studies, 4(2), 17–49.
Davis, Jeffrey, Rolando Ossowski, James Daniel, and Steven Barnett. (2001), Oil funds: problems posing as solutions?, Finance and Development 38, no. 4: 56-59.
Dib, A. (2010). Capital Requirement and Financial Frictions in Banking: Macroeconomic Implications. Technical report.
Fernández-Villaverde, J. and Rubio-Ramírez, J. F. (2009), A baseline DSGE model, University of Pennsylvania ,Robert, E. Hall, 229.
Gelb, Alan H. (1988), Oil windfalls: Blessing or curse?. Oxford university press.
Gerali, A., Neri, S., Sessa, L., & Signoretti, F. M. (2010a). Credit and banking in a DSGE model of the euro area. Journal of Money, Credit and Banking, 42, 107–141.
Ghiaie, Hamed, Hamidreza Tabarraei, and Asghar Shahmoradi. (2021), Financial rigidities and oil‐based business cycles International Journal of Finance & Economics 26, no. 4: 5183-5196.
Guerra-Salas, J. (2014), Government investment and the business cycle in oil-exporting countries, Bronx: Fordham University.
Iacono, Roberto (2017), A comparison of fiscal rules for resource-rich economies, Economic Analysis and Policy 55: 179-193.
Manzano, Osmel, and Roberto Rigobon, (2001), Resource curse or debt overhang?,NMBER Working Paper 8390.
Melina, Giovanni, Shu-Chun S. Yang, and Zanna, L.F., (2016), Debt sustainability, public investment, and natural resources in developing countries: The DIGNAR model, Economic Modelling 52: 630-649.
Motavaseli, M., Ebrahimi, I., Shahmoradi, A., & Komijani, A. (2011), A new keynesian dynamic stochastic general equilibrium (DSGE) model for an oil exporting country. The Economic Research, 10(4), 87–116.
Motavaseli, M., Ebrahimi, I., Shahmoradi, A., & Komijani, A. (2011),  A new keynesian dynamic stochastic general equilibrium (DSGE) model for an oil exporting country. The Economic Research, 10(4), 87–116.
Pieschacón, A. (2012), The value of fiscal discipline for oil-exporting countries, Journal of Monetary Economics, 59(3), 250–268.
Pieschacón, Anamaría. (2009), Implementable fiscal rules for an oil-exporting small open economy facing depletion,OxCarre Papers. University of Oxford.
Rosenstein-Rodan, Paul N. (1943), Problems of industrialisation of eastern and south-eastern Europe, The economic journal 53, no. 210-211: 202-211.
Rotemberg, J. J. (1982), Monopolistic price adjustment and aggregate output, The Review of Economic Studies, 49(4), 517–531.
Sachs, Jeffrey D., and Andrew M. Warner. (1999), The big push, natural resource booms and growth, Journal of development economics 59, no. 1: 43-76.
Sachs, Jeffrey D., and Andrew Warner. (1995), Natural resource abundance and economic growth.
Sturm, M, Gurtner, F. J. and Gonzalez-Alegre, J (2009), Fiscal policy challenges in oil-exporting countries-A review of key issues, ECB Occasional paper 104.
Takizawa, H., Gardner, E. and Ueda, K. (2004),Are Developing Countries Better Off Spending Their Oil Wealth Upfront?, IMF Working Paper 04/141 (Washington, DC: International Monetary Fund).
Van den Bremer, T.S., van der Ploeg, F., 2013. Managing and harnessing volatile oil windfalls. IMF Econ. Rev. 61, 130–167.
van der Ploeg Frederick., Anthony J. Venables. (2013), Absorbing a windfall of foreign exchange: Dutch disease dynamics,Journal of Development Economics,Volume 103,2013,Pages 229-243.
Van den Bremer, Ton, Frederick van der Ploeg, and Samuel Wills. (2016), "The elephant in the ground: managing oil and sovereign wealth." European Economic Review 82: 113-131.
Van Der Ploeg, F. and Poelhekke, S. (2017), The impact of natural resources: survey of recent quantitative evidence. The Journal of Development Studies, 53(2), 205-216.
Van der Ploeg, F., (2010a), Aggressive oil extraction and precautionary saving: coping withvolatility. J. Public Econ. 94, 421–433.
Van der Ploeg, F., (2010b), Why do many resource-rich countries have negative genuinesavings? Anticipation of better times or rapacious rent seeking, Resour. EnergyEcon. 32, 28–44.
Van der Ploeg, F., (2011), Natural resources: curse or blessing?, J. Econ. Lit. 49, 366–420.
Van der Ploeg, F., Poelhekke, S., (2009), Volatility and the natural resource curse, Oxf. Econ Pap. 61, 727–760.
Van der Ploeg, F., Venables, A.J., (2011), Harnessing windfall revenues: optimal policies for resource-rich developing economies, Econ. J. 121, 1–30.
Wills, S. (2018), Leave the volatility fund alone: Principles for managing oil wealth, Journal of Macroeconomics 55: 332-352
بررسی مسائل اقتصاد ایران
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19
فروردین 1402
صفحه 325-370

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 22 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار