نقدی بر توجیهات معاصر پیرامون تفاوت بهرۀ طبیعی از ربا در نگاه اندیشمندان اقتصاد اسلامی

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه یزد

2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

چکیده
برخی از اقتصاددانان مسلمان کوشیده‌‌اند نشان دهند که بهرۀ طبیعی متفاوت از ربا و در نتیجه در اسلام تأیید شده است و از این حیث اساساً تفاوتی بین نظام اقتصادی سرمایه‌‌داری و نظام اقتصادی اسلام نیست. این دسته از اقتصاددانان معتقدند که در صورت نبود بهرۀ طبیعی، سازوکار تخصیص منابع ابتر می‌‌ماند؛ ضمن آن‌‌که ارزش مازاد در قرارداد اجاره و دیگر عقود اسلامی را نمی‌توان توضیح داد. از نظر آنان، مشروعیت تفاوت قیمت در بیع نسیه، خود دلیلی بر عقلی و مشروع‌بودن ارزش زمانی پول و نرخ بهرۀ طبیعی در نظام اقتصادی اسلام است.
در این مطالعه قصد بر آن است که دیدگاه نظری مذکور بررسی و نقد شود. فرضیۀ اصلی تحقیق این است که بین بهرۀ طبیعی و ربا تفاوت ماهوی وجود ندارد. نتیجۀ بررسی این فرضیه، تأیید نبودِ تفاوت بین بهرۀ طبیعی و ربا است؛ همچنین، قرارداد اجاره ماهیتاًً متفاوت از قرارداد رباست و دلیل اختلاف قیمت در بیع نسیه نه به‌‌خاطر ترجیح زمانی، بلکه به‌‌ دلیل فاصله‌‌ای است که بین خرید و فروش ایجاد می‌‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticism of Contemporary Justifications about the Difference between Natural Interest and Usury from the Perspective of Islamic Economists

نویسندگان [English]

  • Rasool Bakhshi Dastgerdi 1
  • Seyyed Aqil Hosseini 2
  • Mehdi Mohammad 3
  • Abdolmohammad Kashian 3
1 Ph.D Associate Professor, Department of Economy, Yazd University
2 Ph.D Candidate in Economy, University of Isfahan
3 Ph.D Candidate in Economy, Imam Sadeq University
چکیده [English]

Some Muslim economists have tried to prove that natural interest is different from usury and is therefore approved in Islam. Thus, they conclude that there is no basic difference between capitalism and Islamic economy. They believe that lack of natural interest curtails the mechanism of allocation of sources. In addition, the added value in the lease and other Islamic contracts can’t be explained. Thus, legitimacy of the difference in the price of sale on credit is a reason for legitimacy of the value of money in time and the rate of natural interest in Islamic economy.
This study aims at reviewing and criticizing the above said viewpoint. The main hypothesis in this study is that there is no basic difference between natural interest and usury. The result approves the above mentioned hypothesis. Also, the lease contract is different from usury contract in nature and the reason for difference in price of credit sale is the interval between the purchase and sale, not time preference.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: natural interest
  • usury
  • lease
  • sale on credit
  • time preference

مراجع

ایروانی، باقر (1390). الدروس‌التمهیدیه فی‌الفقه‌الاستدلالیه، قم: مرکز المصطفی(ص) العالمی للترجمه والنشر.
 
بخشی دستجردی، رسول (1386). بررسی آثار نرخ بهره در تخصیص بین‌زمانی منابع در الگوهای اقتصادی (طرح پژوهشی)، دانشگاه یزد.
 
بخشی دستجردی، رسول و رحیم دلالی اصفهانی (1390). آسیب‌‌شناسی نظریۀ بهره و نظام بانکداری متعارف، یزد: دانشگاه یزد.
 
فرزین‌‌وش، اسدا... و ندری، کامران (1381). «ربا، بهرۀ قراردادی و بهرۀ طبیعی (نقد مفهوم بهره در نظریات اقتصادی متفکرین مسلمان)»، مجلۀ تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران، ش 60.
 
یزدی، سیدمحمدکاظم ‌بن‌ عبدالعظیم طباطبایى حسنى (1410 ق). حاشیةالمکاسب‏، ج 1، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
 
Böhm-Bawerk, Eugen V. (1889). The Positive Theory of Capital, London: Macmillan.
 
Böhm -Bawerk, E. V. (1891). “The Origin of Interest”, Quarterly Journal of Economics.
 
Böhm-Bawerk, E. Von (1959). Capital and Interest, 3 Vols., trans. G. D. Huncke and H. F. Sennholz, South Holland, IL: Libertarian Press.
 
Cass, D. (1965). “Optimum Growth in an Aggregative Model of Capital Accumulation”, Review of Economic Studeis, Vol. 32.
 
Fisher, I. (1930). The Theory of Interest: As Determined by the Impatience to Spend Income and Opportunity to Invest It, Macmillan Press.
 
Harrod, R. F. (1948). Towards a Dynamic Economics: Some Recent Developments of Economic Theory and Their Application to Policy, London: Macmillan.
 
Hennings, K. H. (2008). “Böhm-Bawerk, Eugen von (1851-1914)”, The New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition, Steven N. Durlauf and Lawrence E. Blume (eds.), Palgrave Macmillan.
 
Koopmans, T. C. (1963). On the Concept of Optimal Economic Growth, Amesterdam: Elsevier.
 
Mises, L. Von. (1949). Human Action: A Treatise on Economics, 3th. revised edn., Chicago: Regnery.
 
Pigou, A. C. (1920). The Economics of Welfare, 1952 (4th edition), London: Macmillan.
 
Ramsey, F. P. (1928). “A Mathematical Theory of Saving”, Economic Journal, Vol. 38.
 
Rawls, J. (1971). A Theory of Justice, Cambridge: Harvard University Press.
 
Romer, D. (2006). Advanced Macroeconomics, The McGraw Hill.
 
Rothbard, Murray N. (2008). “Time Preference”, The New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition, Steven N. Durlauf and Lawrence E. Blume (eds.), Palgrave Macmillan.
 
Shell, K. (1967). “Optimal Programs of Capital Accumulation for an Economy in which there is Exogenous Technical Change”, in Shell (ed.), Essays on the Theory of Optimal Economic Growth, Cambridge, Mass: M.I.T. Press.
 
Shone, R. (2004). Economic Dynamics, Phase Diagrams and Their Economic Application, Second Edition, Cambridge University Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 فروردین 1393
  • تاریخ بازنگری: 18 خرداد 1393
  • تاریخ پذیرش: 16 تیر 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار