تحلیل تطبیقی رویکردهای سوبژکتیو و ابژکتیو به مسئلۀ ارزش در اقتصاد

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسنده

استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه یاسوج

چکیده

این مقاله به‌دنبال ردیابی مبادی فلسفی نگرش به مسئلۀ ارزش در تاریخ اندیشۀ اقتصادی است. تطورات تاریخی اندیشۀ اقتصادی حاکی از این است که در سنت ارسطویی و اسکولاستیکی به‌دلیل عدم انفکاک سوژه‎/ ابژه وجوه عینی و ذهنی ارزش درهم‎تنیده و وجوه طبیعی ارزش با وجوه اجتماعی ارزش گره خورده بود، اما پس از رنسانس و با شکل‎گیری تفکیک سوژه/‎ ابژه در عالم تفکر فلسفی و شکل‎گیری نظام اقتصادی سرمایه‎داری مبادله‌ای مبتنی‌بر نفع‎طلبی شخصی ابتدا در دورۀ کلاسیک بر ابعاد ابژکتیو و عینی ارزش تأکید شد. نظریۀ ارزش مبتنی‌بر کار در بین اقتصاددانان کلاسیک و مارکس در این بستر ظهور کرد، اما در مرحلۀ بعد متعاقب انقلاب مارژینالیسم بر ابعاد سوبژکتیو ارزش تأکید شد. در این دوره به‌دلیل سیطرۀ رویکرد کمّی ریاضی و نگرش ارزش‌ خنثایی پوزیتیویستی مسئلۀ ارزش منحل و به‌جای آن به نظریۀ قیمت توجه شد. درنهایت، جریانات هترودوکس در اقتصاد سعی کردند با تمرکز بر دیالکتیک ابژکتیو/ سوبژکتیو (رئالیسم انتقادی) و ابعاد اخلاقی و ارزشی اقتصاد (رویکرد قابلیت آمارتیا سن) مجدداً مسئلۀ ارزش را احیا کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Subjective and Objective Approaches to Value Problem in the History of Economic Thought

نویسنده [English]

  • Seyyed Aqil Hoseiny
Assistant Professor in Economics, Yasouj University
چکیده [English]

This Survey traces the philosophical foundations of the value problem in the history of economic thought. The historical evolution of economic thought implies that there is no subject/object dichotomy in Aristotelian and scholastic traditions; subjective and objective dimensions of value were inseparable from each other and the natural dimension of value was correlated with the social dimension of value. However, after the renaissance and the formation of subject/object dichotomy in modern philosophy and self-interest-based capitalistic economic system, the objective dimension of value was emphasized in the classic age at first. The labor theory of value emerged in this context among classical economists and Marx. But after the marginalistic revolution, the subjective dimension of value was emphasized. Due to the domination of the mathematical approach and positivistic value-free vision in this period, the value dimension was dissolved and was replaced by the price theory. Finally, the heterodox streams tried to revive the value problem by focusing on the objective/subjective dialectics (in critical realism) and ethical and normative dimensions of economics (in AmartyaSen’s capability approach).
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Value Theory
  • Subjective/Objective Approach
  • Aristotle
  • Classical Economics
  • Marx
  • Marginalism. JEL Classification: D46
  • B13
  • B51
ارسطو (1371)، سیاست، ترجمۀ‌ حمید عنایت، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
ارسطو (1378)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمدحسین لطفی، تهران: طرح نو.
پیغامی، عادل (1389)، تحلیل انتقادی نظریه‌های «حقیقی ـ پولی» و «انگیزه‌های بین‌زمانی» در موضوع‌شناسی بهره، رسالۀ دکتری به‌راهنمایی محمدهادی زاهدی وفا، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
دریفوس (1375)، میشل فوکو: فراسوی ساخت‌گرایی و هرمنوتیک، تهران: نی.
ژیلسون، اتین (1384)، تومیسم: درآمدی بر فلسفۀ قدیس توماس اکوئینی، ترجمۀ سیدضیاء‌الدین، تهران: حکمت.
شومپیتر، جوزف (1375)، تاریخ تحلیل اقتصادی، ترجمۀ فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
موسویان، سیدعباس و حسن بهاری قراملکی (1389)، ضوابط قیمت‌گذاری ازمنظر فقه امامیه، معرفت اقتصادی، س 1، ش 2.
میک، رونالد (1358)، پژوهشی در نظریۀ ارزش ـ کار، ترجمۀ م. سوداگر، تهران: مؤسسۀ تحقیقات اقتصادی و اجتماعی پازند.
 
Aquinas, St. Thomas (1951), Summa Theologica, in: Early Economic Thought, Selection from Economic Literature Prior to Adam Smith, Arthur Eli Monroe (ed.), Cambridge: Harvard University Press.
Aristotle (1999), Nicomachean Ethics, Trans. W. D. Ross, Kitchener: Batoche Books.
Baldwin, John W. (1959), The Medieval Theories of the Just Price: Romanists, Canonises, and Theologians in the Twelfth and Thirteenth Centuries, Transactions of the American Philosophical Society, Philadelphia: APS, 49 (4).
Bowley, Marion (1973), Studies in the History of Economic Theory before 1870, London: Macmillan.
Debreu, G. (1959), Theory of Value: An Axiomatic Analysis of Economic Equilibrium, New Haven, CT: Yale University Press.
Dempsey, Bernard W. (1935), “Just Price in a Functional Economy”, The American Economic Review, vol. 25.
Downward, Paul M. (1999), Pricing Theory in Post-Keynesian Economics: A Realist Approach, Cheltenham, UK and Northampton, MA, USA: Edward Elgar.
Eichner, A. S. (1991), The Macrodynamics of Advanced Market Economies, Armonk, NY, M.E. Sharpe.
Flew, Antony (1979), A Dictionary of Philosophy, London: Macmillan.
Foucault, Michel (2000), The Order of Things: An Archaeology of Human Science, London: Rutledge.
Hayek, F. (1945), “The Use of Knowledge in Society”, American Economic Review, vol. 35.
Jevons, S. (1931 [1871]), The Theory of Political Economy, London, Macmillan.
Knight, Frank (1922), “Ethics and the Economic Interpretation”, Quarterly Journal of Economics, vol. 36.
Langholm, Odd (1979), Price and Value in the Aristotelian Tradition; A Study in Scholastic Economic Sources, Oslo: Universitetsforlaget.
Lee, F. S. (1998), Post Keynesian Price Theory, Cambridge University Press.
Marx, Karl (1867), Capital, vol. 1, Moscow: Progress Publishers.
Means, G. C. (1972), “The Administered Price Thesis Reconfirmed”, American Economic Review, vol. 62.
Mirowski, Phillip (1991), “Postmodernism and the Social Theory of Value”, Journal of Post Keynesian Economics, vol. 13.
Pribram, Karl (1983), A History of Economic Reasoning, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Putnam, Hilary (2002), The Collapse of the Fact/ Value Dichotomy and Other Essays, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Rabinson, Joan (1962), Economic Philosophy, London: C. A. Watts.
Ricardo, David (1821/ 1951), On the Principles of Political Economy and Taxation, London: John Murray.
Robbins, Lionel (1935), An Essay on the Nature and Significance of Economic Science, London: MacMillan.
Samuelson, Paul A. (1976), Economics, New York: Mcgraw-Hill.
Sen, Amartya (1987), On Ethics and Economics, Oxford: Blackwell Publishing.
Shackle, G. L. S. (1973), The Marginal Revolution in Economics: Interpretation and Evaluation, Marginalism: The Harvest, R. D. Collison Black, A. W. Coats, and Craufurd D. W. Goodwin (eds.), Durham, North Carolina, Duke University Press.
Smith, Adam (1922 [1776]), An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Edwin Cannan (ed.), London: Methuen.
Sraffa, P. (1960), Production of Commodities by Means of Commodities: Prelude to a Critique of Economic Theory, Cambridge: Cambridge University Press.
Steedman, Ian (1977), Marx after Sraffa, London: New Left Books.
Sweezy, P. M. (1942), The Theory of Capitalist Development, New York: Oxford University Press.
Walsh, Adrian and Tony Lynch (2003), “The Development of Price Formation Theory and Subjectivism about Ultimate Values”, Price Formation Theory, Journal of Applied Philosophy, vol. 20, no. 3.
Walsh, Vivian C. (2003), “Sen after Putnam”, Review of Political Economy, vol. 15, no.3.
White, Michael V. (2002), “Doctoring Adam Smith: the Fable of the Diamonds and Water Paradox”, History of Political Economy, vol. 34, no. 4.