1دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه مازندران Habib.ansarysamani@yahoo.com
2استاد اقتصاد سنجی و آمار اجتماعی بخش اقتصاد دانشگاه مازندران
3دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه مازندران
4کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
برخی از مکاتب از این دیدگاه دفاع می‌‌کنند که باوجود نابرابری‌‌های ذاتی باید مواهب و تولیدات یک اقتصاد به‌صورت برابر تقسیم شوند. ازطرفی عده‌‌ای از نظریه‌پردازان بر این موضع قرار دارند که عدالت آن است که مواهب به‌نسبت سهم در تولیدات اقتصاد توزیع شوند. هرچند تاریخ جوامع اقتصادی نشان می‌‌دهد هیچ‌یک از این نظرها در واقعیت کاربرد و کارایی نداشته‌‌اند، اکنون عمدة نظریات توزیعی رهیافتی بینابین این دو نظر دارند. برای اقتصاددانان و برنامه‌‌ریزان اجتماعی و سیاسی مهم است که نگرش جامعه را در مورد کارایی و برابری‌طلبی بدانند. این ترجیحات استخراج‌شده می‌‌تواند در طراحی سیستم توزیعی جامعه تعیین‌کننده و مفید باشد. در این پژوهش با استفاده از یکی از ابزارهای اقتصاد رفتاری، بازی‌‌های دیکتاتور (شریک گروهی، شریک ناشناس، مشاهده‌گر، و توزیع دوم)، نگرش نمونه‌‌ای از جامعة دانشجویان دانشگاه مازندران در مورد سهم‌بری عوامل اقتصادی از تولیدات مشترک بررسی شده است، همچنین منحنی لورنز مطلوب استخراج و معرفی شده است. در این بازی‌‌ها در شرایط مختلف (شراکت گروهی، منتفع‌نبودن، و شراکت فردی) از شرکت‌کننده خواسته میشود تا مبلغ دارایی مشترک گروهی را تقسیم کند. منحنی لورنز و ضریب جینی نتایج فعالیت‌‌های اقتصادی را فقط به‌صورت توزیع درآمد بررسی میکند و موارد مهم دیگر در زمینة توزیع را، مثل توزیع فرصت‌‌های منصفانه و توزیع دارایی‌‌های اولیه، درنظر نمی‌‌گیرد. افراد درصورتی که خودشان سهیم باشند، برای تقسیم منافع گروهی بین خود و فردی که می‌شناسند، برابری را به‌منزلة اصلی اخلاقی اجرا می‌‌کنند. درصورتی که اگر فقط تصمیم‌گیرنده باشند و ذی‌نفع نباشند، برابری را به‌منزلة یک ارزش اجتماعی کم‌تر لحاظ می‌‌کنند. احساس نوع‌دوستی در دومین تصمیم مشترک دیده میشود. درحالی که در تصمیم اول مشترک این احساس کم‌تر است، همچنین منفعت گروهی باعث تبانی برای افزایش سهم‌‌خواهی از حساب مشترک شده‌‌است. وقتی‌که بازیگران تصمیم گروهی گرفته‌اند، یک تغییر از کارایی‌طلبی به‌سمت تصمیم‌های خودخواهانه مشاهده شد. مقایسة منحنی لورنز با تحلیل تصمیم‌های توزیعی مشاهده‌شده در این تحقیق این دلالت را تأیید و تقویت میکند؛ در یک جامعه با نابرابری کم، ممکن است نابرابری‌‌ها ناشی از برابری‌طلبی توزیع‌کنندگان یا تصمیم‌های نامنصفانة توزیعی باشد. ضریب جینی پیشنهادشدة تصمیم‌گیرندگان، در شرایط مختلف، متفاوت و در بازة 1/0 - 16/0 است.
1دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه مازندران Habib.ansarysamani@yahoo.com
2استاد اقتصاد سنجی و آمار اجتماعی بخش اقتصاد دانشگاه مازندران
3دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه مازندران
4کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده [English]
برخی از مکاتب از این دیدگاه دفاع می‌‌کنند که باوجود نابرابری‌‌های ذاتی باید مواهب و تولیدات یک اقتصاد به‌صورت برابر تقسیم شوند. ازطرفی عده‌‌ای از نظریه‌پردازان بر این موضع قرار دارند که عدالت آن است که مواهب به‌نسبت سهم در تولیدات اقتصاد توزیع شوند. هرچند تاریخ جوامع اقتصادی نشان می‌‌دهد هیچ‌یک از این نظرها در واقعیت کاربرد و کارایی نداشته‌‌اند، اکنون عمدة نظریات توزیعی رهیافتی بینابین این دو نظر دارند. برای اقتصاددانان و برنامه‌‌ریزان اجتماعی و سیاسی مهم است که نگرش جامعه را در مورد کارایی و برابری‌طلبی بدانند. این ترجیحات استخراج‌شده می‌‌تواند در طراحی سیستم توزیعی جامعه تعیین‌کننده و مفید باشد. در این پژوهش با استفاده از یکی از ابزارهای اقتصاد رفتاری، بازی‌‌های دیکتاتور (شریک گروهی، شریک ناشناس، مشاهده‌گر، و توزیع دوم)، نگرش نمونه‌‌ای از جامعة دانشجویان دانشگاه مازندران در مورد سهم‌بری عوامل اقتصادی از تولیدات مشترک بررسی شده است، همچنین منحنی لورنز مطلوب استخراج و معرفی شده است. در این بازی‌‌ها در شرایط مختلف (شراکت گروهی، منتفع‌نبودن، و شراکت فردی) از شرکت‌کننده خواسته میشود تا مبلغ دارایی مشترک گروهی را تقسیم کند. منحنی لورنز و ضریب جینی نتایج فعالیت‌‌های اقتصادی را فقط به‌صورت توزیع درآمد بررسی میکند و موارد مهم دیگر در زمینة توزیع را، مثل توزیع فرصت‌‌های منصفانه و توزیع دارایی‌‌های اولیه، درنظر نمی‌‌گیرد. افراد درصورتی که خودشان سهیم باشند، برای تقسیم منافع گروهی بین خود و فردی که می‌شناسند، برابری را به‌منزلة اصلی اخلاقی اجرا می‌‌کنند. درصورتی که اگر فقط تصمیم‌گیرنده باشند و ذی‌نفع نباشند، برابری را به‌منزلة یک ارزش اجتماعی کم‌تر لحاظ می‌‌کنند. احساس نوع‌دوستی در دومین تصمیم مشترک دیده میشود. درحالی که در تصمیم اول مشترک این احساس کم‌تر است، همچنین منفعت گروهی باعث تبانی برای افزایش سهم‌‌خواهی از حساب مشترک شده‌‌است. وقتی‌که بازیگران تصمیم گروهی گرفته‌اند، یک تغییر از کارایی‌طلبی به‌سمت تصمیم‌های خودخواهانه مشاهده شد. مقایسة منحنی لورنز با تحلیل تصمیم‌های توزیعی مشاهده‌شده در این تحقیق این دلالت را تأیید و تقویت میکند؛ در یک جامعه با نابرابری کم، ممکن است نابرابری‌‌ها ناشی از برابری‌طلبی توزیع‌کنندگان یا تصمیم‌های نامنصفانة توزیعی باشد. ضریب جینی پیشنهادشدة تصمیم‌گیرندگان، در شرایط مختلف، متفاوت و در بازة 1/0 - 16/0 است.
کلیدواژه‌ها [English]
اقتصاد رفتاری, اقتصاد آزمایشگاهی, بازی‌‌های رفتاری, عدالت, انصاف, توزیع درآمد, منحنی لورنز, دانشگاه مازندران
ابتدای صفحه